Een Vlaamse spiegel - Nederlandse Vereniging voor Kriminologie

we bestuderen. We vinden het al bijzonder moeilijk te erkennen dat ons gedrag
als wetenschapper gestuurd en onze belangen gemanipuleerd kunnen worden
door de verandering van de wetten die de wetenschappelijke productie regeren.
Volgens Kitsuse en Spector (1975) zijn we geïnteresseerd om drie redenen.
Op de eerste plaats als lid van de samenleving: ‘Sociologists who study their
own society are, of course, also members of it. As members, they have their
own view of what social conditions exist and which ones are problems’ (: 589).
Vervolgens als lid van een beroepsgroep: ‘One component of the definition
of a social problem is that groups lobby for their own type of causal
analysis of the condition in question’ (: 591). Op de markt van onderzoek en
behandeling van sociale problemen concurreren wij met andere disciplines
en andere beroepen. De inzet van deze concurrentie is echter minder
een zaak van waarheid dan van het veroveren van delen van die markt.
Ten slotte zijn wij geïnteresseerd als experten die betrokken zijn in de
constructie van overheidsbeleid:
‘To enter the arena is to become subject to the pressures that may soon
lead to the abandonment of definitional questions in favor of the applied,
practical, policy-oriented issues that are adjudicated there’ (592), … ‘[to
be] expected to address the practical policy questions and thus accept their
underlying positivistic assumption’ (593).
Door de casus van het Nederlandse onderzoek naar criminaliteit van
allochtonen kunnen wij deze stellingen op twee wijzen aanvullen. Op de
eerste plaats hebben de practici van de sociale wetenschappen, als leden
van de samenleving, ontegensprekelijk ‘hun eigen kijk op de bestaande
maatschappelijke omstandigheden en wat daar problematisch aan is’.
Niettemin dient er met Sayad (1999: 396) aan herinnerd te worden dat hierdoor
spontaan ‘de structuren van ons meest gewone politiek oordeel’ enerzijds
worden gestructureerd ‘in de zin dat het gaat om sociaal en historisch bepaalde
producten’, anderzijds structurerend zijn ‘in de zin dat zij onze hele voorstelling
van de wereld organiseren, en ten gevolge daarvan ook deze wereld zelf’. In
deze context zijn deze structuren ‘in essentie nationale structuren, die ook
als zodanig werken’. Maar wetenschappelijk onderzoek is ook zeer concreet
afhankelijk van instituties die beschikken over de bevoorrechte middelen om
zaken op te dringen, conform aan hun belangen. Hieronder dienen we de
manipulatie van de belangen van sociale wetenschappers zelf te verstaan, of
dat nu is als beroepsbeoefenaren (die concurreren op de markt van onderzoek
en behandeling van sociale problemen) dan wel als experts.
De criminologie gaat er prat op ‘het kritisch geweten te zijn van de samenleving’
(Brusten, 1981: 182). Indien dat inderdaad de ambitie is, is het van belang dat
zij zichzelf de middelen verschaft om los te komen van de ‘structurele [en
culturele] heteronome condities’ (: 177) die de wetenschappelijke praktijk
beheersen. Bij gebrek hieraan is zij niets meer dan de dienstmeid van machtige
belangengroepen.
74 Jubileumuitgave ‘Een Vlaamse spiegel’