Een Vlaamse spiegel - Nederlandse Vereniging voor Kriminologie

Gent, beiden in 1938. Vanaf 1968 werd zowel te Leuven als in Brussel een
Nederlandstalig curriculum georganiseerd en in 1978 vertrok het ‘Département
de Criminologie et de Droit Pénal’ van Leuven naar Louvain-La-Neuve. In het
Nederlandstalige Leuven bleef de Vlaamse Vakgroep Strafrecht, Strafvordering
en Criminologie bestaan, in de schoot van de rechtsfaculteit. De zes Belgische
universitaire opleidingen in de Criminologische Wetenschappen, zoals ze
vandaag nog steeds bestaan, kregen daardoor vorm.
Ook in Nederland werden de eerste criminologie-instituten opgericht in
de jaren dertig. Terwijl ze in België direct stevig verankerd werden met
onderwijsprogramma’s, heeft een dergelijke ontwikkeling in Nederland tot
de jaren zeventig op zich laten wachten. Ook toen waren de criminologische
instituten nooit zo groot als de Belgische en kwamen volledig doctorale
opleidingen in de criminologie maar met mondjesmaat tot ontwikkeling. Pas
in 1968 ontstond een volwaardige opleiding criminologie in Nijmegen, Leiden
en Amsterdam.
We kunnen de Nederlandse criminologie gerust beleidsrelevanter noemen dan
de Belgische, en dit heeft alles te maken met de geschiedenis. In België werden
onderzoeksthema’s lange tijd door de universiteiten zelf gekozen, mede bij
gebrek aan middelen vanuit de overheid. Vanaf 1985 maakten betekenisvolle
overheidsbestedingen de Nederlandse criminologie meer tot een toegepaste
beleidswetenschap. Criminologie werd een belangrijk arbeidsveld, als het
ware ‘jobbing’ criminologie.
Vanaf 1995 groeit het geloof in de criminologie in Nederland nog meer.
Men had door dat men, na de Commissie-Van Traa en andere moeilijke
vraagstukken, op deze discipline kon rekenen bij het analyseren van belangrijke
criminaliteitsfenomenen. Doordat criminologie aan de universiteiten werd
afgeschaft, slorpten de private onderzoekskantoren die als paddestoelen uit de
grond rezen veel geld op. Recentelijk werd de criminologie opgewaardeerd.
Hierin speelde een rol dat de visitatiecommissie rechtsgeleerdheid (de
Commissie-Franken) stelde dat het vak in de jaren tachtig en negentig een te
positief-rechtelijke technische richting was uitgeslagen en dat het te betreuren
was dat de relatie met de sociale wetenschappen totaal verdween. De criminologie
zit weer in de lift. De recente criminologieopleidingen aan de universiteiten in
Rotterdam, Amsterdam (VU) en Leiden worden terecht een succes genoemd.
Zowel de totale afschaffing als de wederopstanding van de criminologie verliep
volgens Van Swaaningen (Devroe, 2002: 94) tamelijk snel.
WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK
Het wetenschappelijk onderzoek wordt in België, in tegenstelling tot in
Nederland, nog steeds vooral beschouwd als het exclusieve territorium van
de universiteiten. Ook in België werd de beleidsmatige oriëntatie doorheen
het institutionaliseringproces van bij aanvang sterk benadrukt. Deze aandacht
voor beleidsmatige aspecten blijkt onder meer vertalen uit het groter overwicht
van criminologen die aan universiteiten contractonderzoek uitvoeren voor de
overheid. Deze academische uitbesteding kwam vanaf 1988, met L. Tobback
als minister van Binnenlandse Zaken, pas goed van de grond. We zijn dan
E. Devroe - Over communicerende en complementaire vaten
57