Een Vlaamse spiegel - Nederlandse Vereniging voor Kriminologie

endes was nauwelijks sprake. Vanuit dit oogpunt is het vervolgonderzoek van
Weerman over ‘samenplegen’ dan ook van groot belang (Weerman, 2001).
Kortom, het fenomeen ‘rondtrekkende dadergroepen’ zet de huidige
criminologische kennis ter zake toch wel fundamenteel op de helling. Maar er
is niet enkel dat. Uit het erg impressionistische beeld dat we van rondtrekkende
dadergroepen hebben, weten we dat het in de eerste plaats gaat om groepen, en
niet om individuele daders. Op de tweede plaats gaat het om groepen die geen
vaste verblijfplaats hebben. De voorgenoemde case Y moge dit ten overvloede
illustreren: één golf van vijf inbraken deed zich voor in een welbepaalde straat
van een gemeente, gedurende dezelfde nacht. Zowat een week later werd een
andere golf vastgesteld, ditmaal in een totaal andere, veel verder gelegen
gemeente. In plaats van te spreken over ‘lokale daders’ gaat het veeleer om
‘nationale’ of zelfs ‘internationale daders’.
Vanuit deze vaststelling moeten we besluiten dat de distance decay theorie
niet opgaat voor rondtrekkende dadergroepen. Gezien de frequentie waarmee
rondtrekkende dadergroepen optreden, bestaat tevens het gevaar dat hierdoor
de geografische analyse van aan (onbekende) lokale daders toegeschreven
vermogenscriminaliteit wordt vertekend en verstoord.
VAN GELEGENHEDEN EN RATIONELE KEUZES
De routine activiteiten theorie tracht de ongelijke geografische spreiding van
criminaliteitsfenomenen te verklaren vanuit het samenkomen van verschillende
omstandigheden. Opdat een crimineel feit zou plaatsvinden, moet volgens deze
theorie aan vier voorwaarden voldaan worden.
Vooral moet er een gemotiveerde dader zijn, er moet een aantrekkelijk doelwit
zijn, het doelwit en de dader moeten op hetzelfde tijdstip en op dezelfde plaats
aanwezig zijn (Eck en Weisburd, 1995: 5-6) en tenslotte is er de afwezigheid
van ‘controlemechanismen’ (handler, guardian, place manager) (Felson, 1995:
54-55).
De handlers zijn dan personen die zorgen voor informele sociale controle
zoals familie, vrienden of werkgevers. De guardians zijn zij die potentiële
doelwitten beschermen, zoals politiemensen, mensen uit privé bewakingsfirma’s
en reguliere burgers (die hun eigendom willen beschermen). De place
managers ofwel plaatsbeheerders (winkelbedienden, bewakings/personeel,
conciërges, personeel op een luchthaven en vele anderen) beperken misdaad
door het gedrag van de plaatsgebruikers te reguleren. Wanneer zij afwezig
of onoplettend zijn, is het plegen van criminaliteit mogelijk. Effectief
place management zorgt ervoor dat daders en doelen probleemloos naast
elkaar leven zonder dat misdrijven worden begaan, ofwel dat potentiële
daders deze plaatsen mijden (Sherman,1995: 38-39). Buiten de genoemde
controlemechanismen zijn er natuurlijk nog buurtbewoners en voorbijgangers,
het publiek (Mayhew, 1981: 122-123). Een studie van Walsh heeft het belang
van sociale cohesie, buurtrelaties aangetoond in verband met de incidentie van
woninginbraken (Evans, 1989: 100-101).
De patroontheorie is in deze context belangrijk. Ze combineert de rationelekeuze-theorie
en de routine-activiteiten-theorie voor een beter begrip over
P. Ponsaers - Rondtrekkende dadergroepen
19