Een Vlaamse spiegel - Nederlandse Vereniging voor Kriminologie

criminaliteit bestuderen, minder zijn onderworpen aan de categorieën van het
staatsdenken en het onderwerp reflexiever benaderen. Maar voor het overige
falen de geciteerde teksten allemaal in het definiëren van het behandelde
probleem in termen die niet worden bepaald door het dominante socioculturele
systeem. Ze slagen systematisch niet in het aangeven van de relaties
tussen het macro-systeem en de sociale controlesystemen, en in het aanduiden
van de tegenstrijdigheden aan die verbonden zijn met de criminaliteitsdefinitie,
of ze nu werden geschreven aan de universiteit, aan het WODC of elders.
In algemene zin kan de goevernementalisering van de criminologie worden
geanalyseerd als het product van een ‘strategie van een offensieve sociale
controle’ (Brusten, 1981: 178) die heeft toegelaten aan de overheden en aan
de staatsbureaucratieën – met het ministerie van Justitie en het ministerie van
Binnenlandse Zaken op kop – de universitaire criminologie ‘onder voogdij’ te
plaatsen.
Hierdoor wordt het overheidsbeleid een pseudo-wetenschappelijke schijn
gegeven die legitimerend werkt. Om tot dit resultaat te komen, volstond
een sociaal mechanisme, het herconfigureren van het domein van de
wetenschappelijke productie in de vorm van een sterk gedualiseerde markt.
Diverse instrumenten werden hiervoor gemobiliseerd: het instellen van
programma’s en het toekennen van onderzoeksfondsen; de oprichting van het
WODC en van Justitiële Verkenningen, waardoor een concurrentie groeide
waarmee de universiteiten dienden rekening te houden; maar ook het naar
zich toetrekken van onderzoek door de ministeries en uitbesteding aan de
universiteiten, waardoor het beroep van onderzoeker aan de ministeries
verambtelijkt en aan de universiteiten precairder werd. Hoewel de strategie
offensief van aard is, is het doel eerder defensief: de herstructurering van het
domein van de wetenschappelijke productie herstructureert het veld van de
mogelijke ethico-politieke en wetenschappelijke uitgangsposities, waardoor
het ganse criminologische of criminele probleemveld wordt getransformeerd.
MINORISERING VAN MIGRANTEN-ARBEIDERS, ALLOCHTONISERING VAN
MINDERHEDEN
De herconfiguratie van het domein van wetenschappelijke productie verhoogt
het poreus karakter ervan ten aanzien van de algemene politieke en culturele
context. Eén van de opmerkelijkste karakteristieken van het probleem van
‘criminaliteit van allochtonen’ (zoals gesteld en behandeld na 1989) is de
autonomisering van de criminaliteit, welke voortaan onafhankelijk wordt
gezien van de ruimere problematiek van de informele en formele processen die
eraan vorm geven. Tevens is er de allochtonisering van minderheden, waaraan
een verhoogde criminaliteit wordt toegeschreven.
Wat is het toch dat het verschijnen en het gebruik van deze term bepaalt, waardoor
er vóór 1983 in de catalogus geen enkele titel werd vermeld, maar waardoor
er 10 titels verschijnen tussen 1983 en 1989, en 28 tussen 1990 en 2001?
In hun artikel Cultuur terug in het minderhedenbeleid. Naar een islamitische
zuil? onderscheiden Galenkamp en Tempelman (1997) drie manieren om
na te denken over integratie van geïmmigreerde bevolkingen. Het socio-
F. Brion - Een Nederlandse eigenaardigheid: onderzoek naar criminaliteit van allochtonen
71