Een Vlaamse spiegel - Nederlandse Vereniging voor Kriminologie

verplaatsing: daders trekken weg uit die gebieden waar het plegen van
criminaliteit moeilijker wordt. Te vermelden in dit verband is de afwezigheid
van handlers, personen die zouden kunnen instaan voor vormen van informele
sociale controle.
Het dient benadrukt dat hogergenoemde benaderingen het verplaatsingsgedrag
van daders over langere afstand niet verklaren. Op een of andere wijze blijft de
distance-decay-functie van belang in de routine-activiteiten-theorie: criminele
mogelijkheden die buiten de alledaagse gebieden liggen, zoals rondtrekkende
dadergroepen deze opzoeken, worden niet opgemerkt. Rondtrekkende
dadergroepen verlaten een geografisch territorium echter even vlug als ze er
gekomen zijn. Zij nemen niet de tijd om ‘awareness space’ of ‘mental maps’ te
ontwikkelen. Meestal kiezen rondtrekkende dadergroepen een bepaalde plek
uit en werken ze van daaruit een serie delicten af. Het gevolg hiervan is dat
men geen cirkelfiguren krijgt maar dat de delicten zich (tijdelijk) situeren in
één specifiek deel van de gemeente of stad, om daarna in een heel andere buurt,
stad of landsgedeelte op te duiken.
Het grootste bezwaar heeft naar mijn gevoelen te maken met de patroontheorie,
immers rondtrekkende dadergroepen blijken in hoge mate opportunistisch te
functioneren. Het is vrij waarschijnlijk dat deze groepen op voorhand niet
weten waar zij precies zullen toeslaan. Men gaat wel doelbewust op pad,
zoekt een geschikt doelwit en slaat toe. Eigenlijk gaat het om zoekdelicten,
in tegenstelling tot (geplande) gelegenheidsdelicten: de beslissing om een
inbraak te plegen is al genomen, maar de beslissing welk doelwit wordt
gekozen nog niet. Het lijkt er sterk op dat het eerder gaat om een zich snel
herhalende, eenvoudige ‘hit and run’ strategie dan om weloverwogen keuzes
of om ‘planningsdelicten’ (Kleemans, 1996: 58).
Uit het voorgaande kan slechts één spijtige conclusie worden getrokken: we
hebben te maken met een categorie daders die afwijkt van de dader die aan
geografische daderprofilering zou kunnen onderworpen worden: rondtrekkende
dadergroepen opereren in wisselende volgorde, vanuit verschillende punten
van vertrek, waardoor een a-typische routine ontstaat. Het is echter nog te
vroeg om te besluiten of en hoe deze problematiek de concepties omtrent
geografische daderprofilering zal transformeren. Wel levert het Vlaamse
fenomeen ‘rondtrekkende dadergroepen’ voor de Nederlandse criminologie
enkele interessante nieuwe theoretische inzichten en empirische vragen op.
Het is enkel door de studie van dergelijke fenomenen dat we in Nederland
én Vlaanderen tot vernieuwing van het criminologische kennispatrimonium
kunnen komen.
P. Ponsaers - Rondtrekkende dadergroepen
21