Een Vlaamse spiegel - Nederlandse Vereniging voor Kriminologie

de criminologie eraan ten grondslag te liggen, de universitaire criminologie
inbegrepen. Met andere woorden, de autonomie van de criminologische
wetenschappelijke praktijk is verzwakt in haar relatie tot de staat, die
voorheen de minimumvoorwaarden garandeerde van haar onafhankelijkheid.
In 1974 stelde Bianchi in zijn TvC-artikel Goevernementele en nongoevernementele
criminologie: een ‘meta-probleem’ de vraag: kan de
criminologie iets betekenen voor de overheid, ten minste in termen van
antwoorden? Een jaar eerder was Buikhuizen, hoogleraar in Groningen en
in 1971 co-auteur van het artikel Criminaliteit onder Ambonezen, bij het
ministerie van Justitie gaan werken. Onder zijn impuls werd het centrum
voor informatie en documentatie van het ministerie omgebouwd tot het
Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC). De creatie
van het WODC viseerde de productie van criminologische kennis die vanuit
politiek oogpunt nuttig was: beschrijvende en evaluatieve onderzoeken met
betrekking tot de criminaliteit die betekenisvol zijn voor de publieke opinie
en betrekking hebben op het functioneren van subsystemen ‘zoals de politie,
het openbaar minister, de rechters en de advocaten’, ook wel enquêtes die
de tevredenheid willen meten van de ‘gebruikers’ van het crimineel beleid
(Van Dijk, 1981). Het is ‘goevernementele criminologie’ aldus Bianchi, ten
dienste van de staat en dus ook gedwongen tot een wijze van denken die door
de staat wordt opgelegd, of het nu gaat om het definiëren van de te onderzoeken
problemen, het evalueren van het preventiebeleid of de bestrijding van de
criminaliteit, of het beschrijven van de conflictsituaties waar hun toepassing
aanleiding toe geeft.
Voor Bianchi (: 214) is de niet-goevernementele criminologie integendeel
verplicht tot het denken ‘vanuit een emanente positie’ en het ontwikkelen
van wetenschappelijke theorieën waardoor ‘de relatie tussen het makrosysteem
en het sociale kontrolesysteem zichtbaar, en de antinomieën van de
kriminaliteitsdefinities aan de participanten van het sociale kontrolesysteem
bewust worden gemaakt’. Zodanige theorieën zijn noodzakelijk om
criminologische problemen, die iets anders zijn dan het sociaal probleem van
de criminaliteit en meer in het bijzonder iets anders dan het sociaal probleem
van de ‘criminaliteit van allochtonen’, buiten het vigerende socio-culturele
systeem te kunnen formuleren. Ook zijn ze nodig om de systemen van sociale
controle en criminaliteit te beschrijven in termen die vergelijking mogelijk
maken.
Aanval van de universitaire tegen de goevernementele criminologie, zoals
Van Dijk (1977) suggereert? Indien dat toen het geval was, is dat nu niet
meer zo, aangezien de universitaire criminologie sinds zowat 15 jaar
indringend lijkt ‘gegoevernementaliseerd’, ten minste als men dit beoordeelt
op basis van de literatuur over criminaliteit van allochtonen.Van de 66
teksten over het onderwerp tussen 1990 en 2001 die door wetenschappers
zijn geschreven, zijn er 15 geproduceerd aan het Willem Pompe Instituut
voor Strafrechts-wetenschappen van de Universiteit Utrecht, 4 door het
intercultureel pedagogisch departement van de Universiteit Leiden en 10
door de sociologische faculteit van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Het is
duidelijk dat deze laatste, die de sociale constructie van de illegaliteit en van de
70 Jubileumuitgave ‘Een Vlaamse spiegel’