gen

niet. Zo dacht hij ten onrechte dat de baronesse in de
gevangenis zat, maar zijn open brief van twintig pagina’s
was er, juist daardoor, niet minder vlammend
om. Als ‘Idee 448’ zou het epistel in 1951 worden
opgenomen in zijn Volledige werken. In zijn tweede
brief aan de weduwe, het latere ‘Idee 449’, was de
schrijver inmiddels beter op de hoogte van de feiten
en tapte hij, teleurgesteld, uit een heel ander vaatje.
De Multatuli-kenner Henri E. Ett schreef naar aanleiding
van de heruitgave van beide brieven, eveneens in
1951, het hiervoor genoemde en goed gedocumenteerde
verhaal. Met die echo’s uit de negentiende
eeuw waren de laatste woorden over deze geschiedenis
echter nog niet geschreven.
Dick van der Meulen maakte er in 2003 in zijn biografie
over Multatuli melding van, ook omdat de
schrijver er, onder andere in Zwolle, lezingen over
hield. In een publicatie uit 2004 over het adellijk huis
Den Berg, waar de familie Van Dedem eeuwenlang
woonde, kwam de affaire opnieuw, zij het kort, aan
de orde. Een indringende kijk bieden de archieven
van de familie Van Dedem, waarvan de inventarisatie
in 2010 werd afgerond; met name via de honderden
brieven en de stukken omtrent verschillende testamenten.
Zelf schreef ik in 2011 over de zaak in een boek rond
twee eeuwen recht en wet. Het archief van de rechtbank
Zwolle bevat over deze casus namelijk een dik
dossier. Ook in verschillende kerkelijke archieven
bevinden zich, vanwege de betrokkenheid van Johannes
Gerrit van Rijn, de predikant in kwestie, tientallen
proces- en andere stukken. Al met al leverde dit
veel en verrassend nieuw materiaal op. Voldoende
Toneelspelers uit den
lande reisden naar
Zwolle om met eigen
ogen te kunnen zien
hoe dominee Van Rijn
zijn gehoor aan zich
wist te binden
reden voor een boek over een tragische liefde, meer
dan één familiedrama én het intrigerende levensverhaal
van een verworpen kind; tegelijkertijd ook een
verhaal over recht, wet en zeden in de negentiende
eeuw.
Ergens tussen de 82 strekkende meter aan stukken in
de archieven van de familie Van Dedem trof ik een
klein stukje karton met daarop de tekst ‘Henri van
Dedem, horticulteur chatelaine, 14 Chemin du Bouchet
Genève’. Deze woorden en internet brachten mij
naar het telefoonnummer dat ik belde op die woensdagmiddag
in juni 2014.
‘C’est mon grand-père’
Enigszins aarzelend stond Eugène van Dedem (1923)
mij te woord. De meeste feiten die ik hem noemde
over de afstamming van Henri van Dedem waren voor
hem geheel nieuw. Maar toch, al snel onderbrak hij
mij met de doeltreffende woorden: ‘C’est mon grandpère.’
Zijn aarzeling was verdwenen.
Hij nodigde mij uit om langs te komen in Zwitserland
en zo ging ik in de laatste week van augustus bij hem
op bezoek. Ondertussen had ik aan de familie een
korte samenvatting van mijn onderzoek gestuurd. In
het huis van Eugène van Dedems nicht Danielle,
dochter van zijn eveneens aanwezige oudste zus
Marie (1917), en haar man werd ik ontvangen met een
heerlijke maaltijd. Ook de jongste zus, Germaine
(1927), was aangeschoven. Op mijn laptop liet ik foto’s
zien van het huis Den Berg in Dalfsen en van plaatsen
in Zwolle, plus scans van documenten uit Zwolse
archieven. Een openbaring voor de familie in Zwitserland.
Na de maaltijd werd ik rondgeleid langs plaatsen
waar Henri van Dedem had gewoond en gewerkt. Letterlijk
en figuurlijk en passant hoorde ik dat de onduidelijkheid
over zijn afkomst hem, tot zijn dood in
1934, zeer veel verdriet had gedaan. Het verdriet had,
met een saus aan frustratie erbij, twee generaties
overleefd, zo leken de ogen van zijn kleinkinderen mij
te bewijzen. In reactie op de informatie van mijn kant
kwam er ook een stapel papieren van grootvader Henri
op tafel. Ze waren van her en der in de familie, ook via
nazaten uit Henri’s tweede huwelijk, bijeengebracht.
Ik mocht erin bladeren en was er al snel van overtuigd
dat mijn verhaal over de baronesse, de dominee en het
kind een geheel nieuwe wending zou krijgen. Oók
voor de Zwitserse familieleden, maar dan juist terug
in de tijd.
Zoals ik nader kennismaakte met de nazaten van
10 gen.