gen

De 84-jarige Alfredo Heule uit Holandinha. Zijn opa vertelde hem: ‘We moeten “Ollands” blijven praten want er komt een dag dat ze ons vinden.’ Still uit Braziliaanse koorts
Geld is er van verschillende kanten gekomen. Een uitgebreide
lobby op alle mogelijke plekken, van degelijke
Zeeuwse dorpsraden tot hippe studenten uit de
Randstad, leidde tot veel individuele giften. Maar ook
erfgoedorganisaties als Dutch Culture en het Meertensinstituut
steunden het project financieel.
Geluidsopnames
In het depot van het Meertensinstituut bleken al
geruime tijd geluidsopnames van de Zeeuws sprekende
Brazilianen te worden bewaard, daterend uit de
jaren tachtig. De Nijmeegse cultureel antropoloog
Frans Buysse – mét Zeeuws-Vlaamse roots – toog destijds
derwaarts.
‘Ton en Margje spraken gewoon Nederlands, dat konden
ze daar min of meer verstaan omdat het wel leek
op het “Ollands” dat zij spraken. Maar deze jongen
sprak het dialect uit West Zeeuws-Vlaanderen, waar
de meeste emigranten vandaan waren gekomen. Dat
was een verademing. Zoals de mensen daar zelf zeiden:
“die kon ’t goed prate”.’
Het feit dat Van Westen zelf Zeeuws spreekt, bleek
ook erg handig in het contact.
Naar aanleiding van de geluidsopnames van het
Meertensinstituut vertelt Schoutsen: ‘In Garrafão
kwamen we in contact met de zoon van Isaack Lauvers,
van wie we geluidsopnamen uit begin jaren
tachtig hadden. Dus die zoon hoorde zijn vader spreken
in het Zeeuws. Het was een heel erg ingetogen
man, met een gesloten gezicht, waar je niets aan
merkte. Je kon niet zien wat er in hem omging terwijl
hij naar de stem van zijn vader luisterde. Wij konden
niet echt met hem in contact komen – wat op zich
bijzonder was, want de meeste mensen waren juist
heel open. Twee weken later waren we weer in Garrafão,
en juist die dag is hij van het dak gevallen. Hij
was op slag dood. En toen hoorden we van zijn kinderen
dat hij na ons vertrek het boek – we hadden de
Braziliaanse editie bij hem achtergelaten – direct was
gaan lezen en dat hij daar die laatste twee weken
alleen maar mee bezig was geweest. Dat was heel
aangrijpend.’
Genealogisch gepuzzel
Op mijn vraag of ze ook gebruik hebben gemaakt van
genealogisch onderzoek, zegt Van Westen: ‘Jazeker,
en dat was een hele ontdekking. De wereld van de
genealogie kenden we helemaal niet en we zijn echt
getroffen door de vriendelijkheid en het geduld van
de mensen die we iets vroegen. Aanvankelijk was ons
idee om twee mensen van dezelfde familie tegenover
elkaar te zetten, iemand in Brazilië en iemand in
Nederland. We waren in contact gekomen met Maria
Isabel Wanguestel, een nazaat van Reinier van Gastel
32 gen. DOSSIER NEDERLAND EN DE WEST