gen

te worden’. Ondanks het geklaag neemt
de zelfredzaamheid van de studenten toe.
Ze kopen rijst, suiker en melk ‘teneinde
rijstebrij te koken (…). Zij smaakte ons
overheerlijk.’ De bereiding van dit dessert
wordt een traditie: de ene avond eten
Jacob en zijn kameraden ‘lekkere rijstebrij’
en een volgende avond ‘delicieuze
rijstebrij’.
Wanneer ze ’s ochtends op appèl staan,
wordt hun meegedeeld ‘dat wij in alles
met de andere soldaten van ons bataljon
gelijkstonden, dat wij daarom ’s morgens
om zes uur, ’s middags om twaalf uur en
’s avonds wederom om zes uur met ransels
en wapens ons in het dorp op het
appèl en op de exercitiën moesten bevinden
en dat wij op onze beurt de wacht
moesten betrekken’. De verontwaardiging
is groot. Jacob verklaart dat ‘wij wel
beloofd hadden het vaderland in nood te
helpen, maar niet om zonder noodzaak
de dienst van gewoon soldaat uit te voeren’.
De volgende dag pepert generaalmajoor
De Eerens hun nogmaals in, ‘dat
wij nu ondervinden zouden dat het makkelijker
was student te zijn dan soldaatje
te spelen’.
De studenten voelen zich gegriefd. Professor
Kemper, de rector van de Leidse
universiteit, zet zich in voor een bijzondere
behandeling van zijn studenten,
maar aan zijn wensen wordt geen gehoor
gegeven. Jacob concludeert ‘dat de brief
die prof. Kemper aan [kolonel] Evers
geschreven had van zeer weinig effect
geweest was’. Kemper zelf speelt achteraf
mooi weer. Om de eer van zijn studenten
te redden, schrijft hij dat zij zich nooit
hebben beklaagd over de taken die ze als
soldaat uitvoerden.
Johan Melchior Kemper, hoogleraar in de rechten aan en rector
van de Universiteit Leiden. Portret uit 1815 door David Pièrre
Giottino Humbert de Superville. Coll. Rijksmuseum, Amsterdam
mandant. Daarop nemen de studenten
wraak. Ze kopen zelf kaarsen en zetten
die voor de ramen. In het midden van de
gelagkamer plaatsen zij hun geweren in
twee rotten tegen elkaar, ‘aan de bajonetten
waarvan wij onze ransels hingen, en
boven op deze ransels prijkten twee grote
vazen met oranje en allerhande bloemen’,
zo schrijft De Kempenaar. Klinkt dit nog
onschuldig, wat volgt is een staaltje studentikoze
tirannie: ‘Achter deze rotten
hadden wij nog twee stoelen geplaatst,
waarop wij van tijd tot tijd, als er mensen
voor het huis stonden, onze hospes lieten
klimmen met zijn dochter, om “Oranje
boven! Vive le roi de Hollande!” te roepen.’
De drank vloeit rijkelijk, met voor-
Studentikoze tirannie
Wanneer we het dagboek van Jacob
Swart vergelijken met dat van zijn vriend
Jacob de Kempenaar, dan valt op dat
‘onze’ Jacob de pen sober hanteert. Op 23
augustus 1815 eisen zeven studenten van
hun hospes vijftig kaarsen plus zeven
flessen wijn om de volgende dag de verjaardag
van koning Willem I te vieren. De
hospes beklaagt zich hierover bij de comspelbaar
effect. De Kempenaar stelt voor
om na het zingen van studentenliederen
‘de glazen onder een verschrikkelijk
geschreeuw ter aarde te werpen. Dit werd
unaniem aangenomen en ten uitvoer
gebracht.’ Jacob Swart wijdt in zijn dagboek
slechts één regel aan de avond:
‘’s Avonds hadden wij een fraaie illuminatie
met 56 kaarsen.’
Buikkrampen en erger
Op donderdag 14 september 1815 gaat
Jacob naar Saint-Amand om voorraden in
te slaan voor de compagnie. Wanneer hij
er aankomt, blijkt dat ‘er nog wel drie
gen. 23