Descarga en formato PDF - Centro Ramón Piñeiro para a ...

Luis González García. Fraseoloxismos e lingua figurada. As persoas vistas como obxectos ou máquinas
mecanismo deixa de funcionar correctamente e móvese forzado. A fraseoloxía
aproveita estas situacións como fonte de numerosas expresións metafóricas aplicadas ás
persoas.
DFG:
Apertarlle as caravillas [u.p. a alguén] ‘premelo, acosalo, poñelo nun transo
apurado’.
Faltar o parafuso do medio (oral, Deza).
Arrolarlle a cabeza [a alguén] ‘pensar cousas disparatadas, estar medio
chalado’.
[Erguerse/levantarse u.p.] como un resorte ‘con presteza propia dun mecanismo
automático’.
DFDEA:
Apretar las clavijas [a alguien] ‘aumentar el nivel de exigencia o de rigor
[respecto a él]’ 32 , apretar los tornillos [a alguien], apetar las tuercas [a alguien].
Faltar algún tornillo [a alguien]/ tener [alguien] flojo (suelto) algún tornillo
‘estar loco’.
Pasarse de rosca ‘ir [alguien], en sus actos o palabras, más allá de lo discreto y
razonable’.
Flojo de muelles ‘incapaz de controlar la emisión de orina o de excrementos’ e
os derivados aflojársele [a alguien] los muelles, tener los muelles flojos.
Como un resorte, como movido/impulsado por un resorte ‘con gran rapidez. Se
usa para ponderar la inmediatez con que alguien actúa’.
Doblar la bisagra ‘doblar el espinazo o trabajar’.
3. Fonte de enerxía das máquinas
Finalmente, as máquinas necesitan enerxía para funcionar e cables ou outros
dispositivos para conduciren esa enerxía. Ao longo da historia os procedementos para
lograr esa forza motriz foron variando. As máquinas máis antigas funcionaban movidas
pola auga ou o vento. Pero a invención de dispositivos mecánicos permitiu que as
máquinas puidesen funcionar dentro dos edificios sen necesitade de depender deses
elementos naturais. Unha corda atada nun extremo a un peso e enrolada no outro
arredor dun eixe producía a forza necesaria para mover primitivos reloxos e outros
mecanismos autómatas. De aí derivan numerosos fraseoloxismos (dar corda, ter corda)
que se mantiveron incluso cando ese dispositivo (a corda) se deixou de usar nos
reloxos substituído por resortes máis pequenos e manexables. A descoberta e manexo
da electricidade, con cables, pilas e baterías, supuxo unha nova forma de almacenar
enerxía que orixinou novas expresións fraseolóxicas, algunhas recentes (cargar pilas).
32 Sinala Cejador (1921 [2008] s.v. clavija) que as locucións apretar la clavija o apretar la llave foron
aplicadas primeiramente á guitarra.
Cadernos de Fraseoloxía Galega 13, 2011, 113-148. ISSN 1698-7861 143