Descarga en formato PDF - Centro Ramón Piñeiro para a ...

Fernando Groba Bouza. Onde hai eguas, poldros nacen. A realidade vista dende os equinos
invento, a ferradura, incluso serviu para darlles nome a outras realidades como: herba
da ferradura, camiño de ferradura ou arco de ferradura.
2.3.6. Carga. Unha vez amansado e ferrado, o cabalo é sometido á súa segunda doma:
ten que aprender a soportar e a transportar unha carga, humana ou material. No
traballo, a súa axuda era fundamental, sobre todo nas costas arriba: Para costas arriba
quero o meu mulo, que as costas abaixo eu as subo. Para designar a acción de ir enriba
dun cabalo ou para ir unha persoa enriba doutra persoa ao xeito de como se vai nun
cabalo, atopamos arredor dunhas vinte locucións distintas das que salientamos: a
cabaleiro, a cabaleirogas ou, a máis común, a cabalo. Cando montamos nun cabalo
podemos facelo de dúas maneiras: a pelo -sen poñer nada no lombo do animal para
protexer o cu- ou usar algún tipo de asento que nos faga cómoda a viaxe: unha manta,
unha albarda ou unha sela. Relacionado con andar nun cabalo sen nada debaixo do cu,
atopamos a expresión estar para cabalgar a pelo que se usa para referirse a que un
home ou unha muller é desexable sexualmente.
Para transportar algo enriba dun equino, normalmente úsase a albarda. A albarda é
unha peza do aparello das cabalarías de carga, composta de dúas almofadas recheas de
palla e unidas pola parte que dá no lombo. Ao ser de palla e tea, o seu peso é lixeiro
tanto que A albarda non carga a besta e serve para colocar sobre ela a carga ou
cabalgar o xinete. Esta parte do aparello tende a achegárselle á cruz 27 do animal e vai
golpeándoa constantemente co movemento. A acción repetida deste golpeo pode
provocar bochas e feridas que se ven cando sacamos o aparello: Non se ven as amatas
ata quitar as albardas. Xa que logo, deben levar unha protección especial para non
danar o lombo do equino. A albarda aparece en construcións como correrlle/achegar a
albarda [a un], achegar[lle] a albarda adiante [a alguén] ou en asentarlle a albarda
(nas nádegas) [a alguén] que se refiren ao maltrato físico ou verbal dunha persoa. A
albarda tamén aparece en expresións como albarda sobre albarda e refírese a cando
unha persoa leva varias pezas de roupa sobrepostas sen que sexa necesario; en
encherlle a albarda de palla [a alguén] para designar o ‘aproveitamento de alguén
mediante enganos’; ou en ser coma sacar pallas dunha albarda que significa ‘ser moi
fácil’. O encargado de fabricar as albardas era o albardeiro 28 , O alabardeiro fai da palla
diñeiro. El era o encargado de montar a estrutura de palla e de coser o recheo.
2.3.7. Arrieiro e xinete. Para encamiñar e guiar o gando de carga nas viaxes, existía
unha profesión exclusiva. A persoa que tiña como ocupación exclusiva conducir as
bestas de transporte de mercadorías (especialmente viño), xa para comerciar cos
xéneros que transporta, xa mediante pagamento de condución, era o arrieiro. Tratábase,
xa que logo, dun oficio errante e duro, tanto que O que ha de ser arrieiro, ten que
nacer entre as albardas. Ademais, incluía unha serie de coñecementos sobre a carga
que atopamos nos refráns: Onde non hai burro non se pode botar carga, Á burra
axeonllada, dobrarlle a carga, Ao burro e ao carro, a carga ao rabo, Sofre o burro a
carga, mais non a sobrecarga, A besta preñada cargala ata que paira; e dispois de
27 Figura que nalgúns animais fan os ósos na parte máis alta do lombo, enriba dos brazos.
28 Este artesán aparece tamén no refrán Entender de todo un pouco e de albardeiro dúas puntadas para
referirse a que ‘é preciso saber de todo un pouco’.
162
Cadernos de Fraseoloxía Galega 13, 2011, 149-176. ISSN 1698-7861