Descarga en formato PDF - Centro Ramón Piñeiro para a ...

José Enrique Gargallo Gil. Paremiologia romance. Los refranes meteorológicos.
- José Enrique Gargallo Gil: “Representació catalana dins BADARE”. A lingua con
máis entradas en BADARE é o catalán, con 1774 fichas que encaixan en tres
conceptos: cronoloxía (estacións, meses, datas, partes do día), meteoros (choiva, neve,
vento, brétema, tronos, lóstregos, frío, calor, ceo, choiva, arco da vella, montañas con
sombreiro) e miscelánea (lúa e estrelas, prognósticos dados por animais e cousas,
referencias a topónimos etc). No artigo emparéllanse refráns cataláns cos equivalentes
doutras linguas de BADARE para un comentario crítico dos que fan prognósticos a
longo prazo (lluna setembrina ou d’octubre), valorando máis os de prognóstico máis
curto (Cèu rogent, ratlla de Sant Martí). Pero tamén comenta conxuntos
paremiolóxicos ben definidos en BADARE: os diálogos entre meses, os consellos de
abrigo, o estivet de Sant Martí, o cel aborregat, a oreneta que vola per terra ou os
montes que portan capell. Resulta unha boa mostra das posibilidades de BADARE.
- Maria-Reina Bastardas Rufat: “Tractament dels refranys meteorològics occitans
dins Lou Tresor dóu Felibrige de Frederic Mistral”. Analiza os 660 refráns
meteorolóxicos occitanos contidos na obra enciclopédica (2.300 páxinas) que Mistral
empezou a publicar en 1878 e detense nos 60 refráns do mes de abril para analizar onde
os inclúe, como trata as variantes, cando os explica. Mistral, o gran normalizador da
lingua occitana, non indica a procedencia de cada refrán porque aí, como é habitual na
lexicografía, os refráns teñen a función de simples exemplos de uso da palabra que
encabeza a entrada. O artigo contén un magnífico apéndice no que se reproduce unha
parte deses refráns, e mesmo ofrece o facsímile dalgunha entrada.
- Aitor Carrera Baiget: “Provèrbis meteorologics en occitan dera Val d’Aran.
Arrepòrt dera situacion actuau des donades sus eth gascon dera nauta arribèra de
Garona”. Describe a dispersión das paremias aranesas, carentes dunha recolleita
sistemática e expostas á suplantación por paremias doutras partes da Gascuña ou da
Occitania e mesmo por refráns traducidos do catalán. Ofrece un inventario crítico das
escolmas existentes: o excursionista Soler i Santaló (196), o poeta Jusèp Condò
(1896,1914), o xuíz galego en Arán Fermín Bouza Brey (1928), o Institut d’Estudis
Ilerdencs (1962), a revista Terra Aranesa (1978), Joan Coromines (1990), o Centre de
Normalisacion Lingüistica dera Val d’Aran (1992), Cels Gomis (1998) e Ricard Serra
(1998). Analiza as relacións entre elas. Di que os refráns coma a toponimia manteñen
vivas palabras perdidas no uso diario e que, ben estudados, axudan a coñece-la
cosmovisión tradicional aranesa.
- Germán Conde Tarrío: “Labores do campo e refráns meteorolóxicos en galego,
castelán e francés”. Despois de explicita-los matices que distinguen a agricultura galega
non só da mediterránea e da francesa senón tamén da actividade mariñeira, porque a
emigración dos máis activos deixaba a agricultura nas mans dos máis débiles, ofrece os
refráns que máis caracterizan a agricultura no inverno e no verán. A carón deses refráns
galegos ofrece (e algunha vez contrapón) paralelos en xeral franceses. Este conxunto
ordenado de paremias, cos seus oportunos comentarios, constitúe un didáctico
calendario da actividade agrícola atlántica que ten o mérito de estar elaborado por un
filólogo con previa experiencia labrega e que sabe ben do que fala.
Cadernos de Fraseoloxía Galega 13, 2011, 407-450. ISSN 1698-7861 419