OSMANLI VİLAYET SALNAMELERİNDE HALEP - orsam

ÖNSÖZ ÖNSÖZ
OSMANLI VİLAYET SALNAMELERİNDE HALEP
Hemen belirtmeliyiz belirtmeliyiz ki, ki, bu çalma, çalma, bir kent kent tarihi monografisi olma iddiasndasnda
deildir. deildir. Biz, bu çalma çalma ile Osmanl’nn Osmanl’nn stanbul stanbul ve Kahire’den sonra en büyük
kenti olan Halep’le ilgili, özellikle 19. yüzyl yüzyl balamnda balamnda salnamelerdeki verileri
kullanarak, baz baz bilgiler sunmaya çalacaz. çalacaz. Mekân olarak Halep’i seçmemizin
seçmemizin
nedeni öyle öyle açklanabilir. açklanabilir. Bilindii Bilindii gibi Halep, 12. yüzyldan yüzyldan itibaren bölgede hühü- ÖNSÖZ
küm süren Türk devletlerinin (Atabeyler, Memluklular, Selçuklular gibi) egemenlik
sahasnda sahasnda yer yer alm, alm, 16. yüzylda yüzylda Osmanl Osmanl hâkimiyetine girmi girmi ve Birinci Dünya
Sava’na Sava’na Hemen kadar kadar belirtmeliyiz da Osmanl Osmanl ki, snrlar snrlar bu çalma, içerisinde bir kent varln varln tarihi sürdürmütür. sürdürmütür. monografisi olma Bugün iddia- ise ise
snda Suriye’nin deildir. idarî Biz, deil, deil, bu çalma ama ticarî ile Osmanl’nn açdan açdan en önemli stanbul kenti ve Kahire’den konumundadr. konumundadr. sonra Halep, en büyük
uzun kenti Osmanl Osmanl olan Halep’le hâkimiyeti ilgili, boyunca özellikle bölgesel 19. yüzyl ve uzak balamnda mesafeli salnamelerdeki ticaretin ticaretin youn youn verileri olarak olarak
kullanarak, yaand yaand bir baz yerdir bilgiler ve en sunmaya bandan bandan çalacaz. beri Batl Batl ülkelerin Mekân olarak youn youn Halep’i ilgisinin seçmemizin olduu olduu ve
hakl hakl nedeni olarak öyle da açklanabilir. bu geni geni ticaret ticaret Bilindii andan andan gibi Halep, pay alma 12. yüzyldan arzularnn arzularnn itibaren kabard, kabard, bölgede oldukça oldukça hü-
önemli küm süren bir bölgede Türk devletlerinin yer almaktadr.
almaktadr. (Atabeyler, Memluklular, Selçuklular gibi) egemenlik
sahasnda Dönem yer alm, olarak 19. 16. yüzyl yüzyl yüzylda seçmemizin Osmanl hâkimiyetine nedeni ise, bu girmi dönemde ve önemli Birinci bir bir Dünya seri seri
tutan, Sava’na Halep kadar vilayetine da Osmanl ait 33 adet snrlar salnamenin içerisinde bulunmasdr. bulunmasdr. varln sürdürmütür. Dier Dier önemli önemli Bugün bir bir neden ise
ise, Suriye’nin salnamelerin idarî deil, içerdii içerdii ama bilgiler bilgiler ticarî gerei, gerei, açdan hem en önemli dünyada kenti hem konumundadr. de Osmanl Osmanl ülkesinde Halep,
yaanan yaanan uzun Osmanl birtakm birtakm hâkimiyeti deiimlerin, deiimlerin, boyunca “yenileme “yenileme bölgesel hareketleri” ve uzak mesafeli diye nitelenen ticaretin birtakm birtakm youn olarak giri-
imlerin imlerin yaand -özellikle bir yerdir ticarî ticarî ve en ve idarî bandan tekilatlanmaya tekilatlanmaya beri Batl ülkelerin dair deiimlerin, deiimlerin, youn ilgisinin bu bu kaynaklardan
kaynaklardan olduu ve
hakl izlenebilmesinin izlenebilmesinin olarak da bu mümkün geni ticaret olmasdr. olmasdr. andan 1840 pay öncesi alma ve arzularnn sonrasnda sonrasnda kabard, adlî, idarî, oldukça malî,
önemli askerî alanlarda alanlarda bir bölgede ortaya yer almaktadr. çkan çkan yeniliklerin kent hayatna hayatna yansmalarn yansmalarn salnamelerdeki
verilerden Dönem olarak izlemek 19. mümkündür. yüzyl seçmemizin Zira salnamelerin nedeni ise, bu kent dönemde tarihçiliine tarihçiliine önemli yapt yapt bir seri en en
tutan, orijinal Halep katk katk vilayetine da, bu bu alandadr. alandadr. ait 33 adet salnamenin bulunmasdr. Dier önemli bir neden
ise, salnamelerin Halep’in Türkiye içerdii için bilgiler jeopolitik, gerei, askeri hem ve ve dünyada stratejik hem açlardan açlardan de Osmanl önemi önemi ülkesinde hepimiz-
yaanan ce malumdur. birtakm Çok deiimlerin, eski bir Türk “yenileme yerleim yerleim hareketleri” bölgesi olan diye Halep’teki nitelenen Türkler birtakm önlem önlem girialnmad
alnmad imlerin -özellikle takdirde, ticarî Irak’taki ve idarî Türkmenlerin tekilatlanmaya yaad yaad dair deiimlerin, problemlerle bu çok kaynaklardan
yaknda yaknda karizlenebilmesinin
karya karya kalacaklardr. kalacaklardr. mümkün Bu olmasdr. çalmada çalmada 1840 her açdan açdan öncesi önemli ve sonrasnda olan bu bölgeye, adlî, idarî, kamuo- malî,
askerî yunun alanlarda dikkatinin ortaya çekilmesi çkan hedeflenmektedir.
yeniliklerin kent hayatna yansmalarn salnamelerdeki
verilerden Ksaca Ksaca söylemek izlemek mümkündür. gerekirse bu çalma çalma Zira salnamelerin ile çok büyük kent deiimlerin deiimlerin tarihçiliine ve yapt özellikle en
Bat’ya Bat’ya orijinal katk adaptasyonlarn adaptasyonlarn da, bu alandadr. yaand yaand bir dönemde, hem Dou Dou hem de Bat’nn Bat’nn gözünün
üzerinde Halep’in olduu, olduu, Türkiye yüzyllar yüzyllar için jeopolitik, boyu Osmanl Osmanl askeri ve ve stratejik Türk kimlii kimlii açlardan ile bütünlemi bütünlemi önemi hepimiz- bir bir
kentin ce malumdur. tarihine, Çok belli eski bir kaynak bir Türk grubundaki yerleim bölgesi veriler olan yardmyla yardmyla Halep’teki k k Türkler tutmay tutmay önlem amaç-
alnmad lamaktadr.lamaktadr.
takdirde, Irak’taki Türkmenlerin yaad problemlerle çok yaknda kar-
karya Ayn Ayn Ayn Ayn yykalacaklardr. zamanda zamanda daha daha Bu önce önce çalmada yaymladmz yaymladmz yaymladmz yyaymladmz y y her açdan Basra, Basra, önemli Musul Musul Musul olan bu ve ve bölgeye, Badat Badat Badat Badat
salnamesalnamekamuoyununleri
leri serisinin serisinin dikkatinin devam devam devam devam çekilmesi niteliinde niteliinde niteliinde niteliinde
hedeflenmektedir.
olan olan bu bu çalmamzda çalmamzda çalmamzda çalmamzda maddi maddi ve ve manevi manevi manevi her her türlü
türlü
destei destei destei destei Ksaca esirgemeyen esirgemeyen g söylemek y bata bata bata bata gerekirse Sayn Sayn Sayn Sayn y bu Ercümen Ercümen çalma OKÇU OKÇU ile Ç Ççok büyük ve ve Sayn Sayn Sayn Sayn y ydeiimlerin Habip Habip Habip p HÜRMÜZLÜ
HÜRMÜZLÜ
ve özellikle
olmak Bat’ya olmak üzere üzere adaptasyonlarn Türkmeneli Türkmeneli Türkmeneli yaand birlii birlii birlii birlii ve ve bir Kültür Kültür dönemde, Vakf Vakf Vakf Vakf hem ile ile Global Global Dou Strateji Strateji hem de jj Enstitüsü Enstitüsü Bat’nn gözü- y yöne- yöneyönenüntici tici ve ve üzerinde çalanlarna; çalanlarna; çalanlarna; çalanlarna; olduu, çalmann çalmann çalmann çalmann yüzyllar her her boyu aamasnda aamasnda aamasnda aamasnda Osmanl ve verdikleri verdikleri Türk kimlii destekler destekler destekler ile bütünlemi ile ile yolumuzu
yyolumuzu
y bir
kentin aydnlatan aydnlatan aydnlatan aydnlatan y tarihine, Prof.Dr. Prof.Dr. belli Sayn Sayn Sayn Sayn bir y kaynak Özer Özer ERGENÇ ERGENÇ grubundaki ve ve ve Dr. Dr. veriler Sayn Sayn Sayn Sayn yardmyla Hülya Hülya TA’a TA’a TA’a TA’a k tutmay sonsuz sonsuz sonsuz minnet minnet
minnet amaçlamaktadr.
ve ve ükranlarmz ükranlarmz ükranlarmz ükranlarmz sunarz. sunarz. sunarz. sunarz.
Ayn Ayn Çalmann Çalmann y zamanda yerli daha ve yabanc yabanc önce yaymladmz yaymladmz y tüm y aratrmaclar aratrmaclar Basra, ile Musul ülkemize ve Badat yararl yararl Badat olmas olmas salname- en
leri büyük serisinin dileimizdir.
dileimizdir. devam devam niteliinde niteliinde olan bu çalmamzda çalmamzda maddi ve manevi her türlü
destei destei esirgemeyen g y bata bata Sayn Sayn y Ercümen OKÇU Ç ve Sayn Sayn y Habip pANKARA-2007
ANKARA-2007
ANKARA-2007
HÜRMÜZLÜ
olmak üzere Türkmeneli Cengiz birlii birlii EROLU, EROLU, ve Kültür Murat Vakf Vakf ile BABUÇOLU, BABUÇOLU, Global Strateji jMehmet Mehmet Enstitüsü KÖÇER
yyöne-
yöne-
tici ve çalanlarna; çalanlarna; çalmann çalmann her aamasnda aamasnda verdikleri destekler ile yolumuzu y
aydnlatan aydnlatan y Prof.Dr. Sayn Sayn y Özer ERGENÇ ve Dr. Sayn Sayn Hülya TA’a TA’a sonsuz minnet
ve ükranlarmz ükranlarmz sunarz. sunarz.
11
Çalmann yerli ve yabanc tüm aratrmaclar ile ülkemize yararl olmas en
11
büyük dileimizdir.
ANKARA-2007
Cengiz EROLU, Murat BABUÇOLU, Mehmet KÖÇER