OSMANLI VİLAYET SALNAMELERİNDE HALEP - orsam

ORSAM
Osmanl Vilayet Salnamelerinde Halep___________________________________________________________
Urfa; Birecik, Rumkale, Suruç ve Harran adnda dört kazadan olumaktadr.
Urfa kasabasnda 1 hükümet kona, 2 kla, 3 karakolhane, 1 kale, 1 hastahane, 52
cami ve mescit, 4 tekke ve zaviye, 11 medrese, 10 kilise ve manastr, 1 havra, 24
mektep, 48 mahalle, 4.161 hane, 2.095 dükkân ve maaza, 32 han, 18 frn, 6 çeme
ve sebil, 14 hamam, 23 deirmen, 1 fabrika, 1 debbahane, 295 arsa, 261 bahçe, 3.414
ba ve 4 mera vardr.
Merkez kazaya bal nahiyelerde de 5.199 hane, 23 dükkân, 2 tekke, 45 de-
irmen, 30 çeme ve sebil mevcuttur.
Urfa kazasnda 491.920 dönüm araz olup, her sene bu arazinin yars ekilmektedir.
Kasabann binalar kâgirdir.
Urfa’nn Silifkeliler tarafndan esas vatanlar olan Edessa’ya 241 benzerliinden
dolay kinaye olarak Edessa ad verilmitir. Bir aralk çeme anlamna gelen
Kaliruha ad verilmitir. Ruha adnn da Kaliruha’dan zamanla meydana gelen söyleni
deiiminden kaynakland zannedilmektedir. Urfa’ya Silifkelilerden önce
Antakya ad da verilmitir. Ancak daha sonralar Edessa ve Kaliruha adlar benimsenmitir.
Baz tarihçilerin Urfa’y Edessa ve Kaleruha’nn yanl söylenileri olan
Edes ve Rafya olarak kaydettii görülmektedir. Bunlarn dnda Urfa’nn bilinen en
eski ad Ur Keldanî veyahut Ur’dur. Hatta Tevrat’ta Ur Keldanin ve ncil’de de Ur
adyla geçmektedir. Bu ehir zamanla Selefkiyan devletinin Bakâr adl hükümdar
döneminde hükümet merkezi haline getirilmitir. Urfa ayn zaman da Yakubiye
mezhebinin ortaya çkt yerdir.
Urfa Kalesi Gravürü
Urfa Sasaniler ve Hz. Ömer hilafeti döneminde Araplarn, daha sonra Selçuklularn
ve ranllarn eline geçtikten sonra, H. 921’de Osmanl idaresi altna geçmitir.
Baz tarihi kaynaklara göre Urfa’y ina edenin Hz. dris olduu rivayet
edilmektedir. Nemrut, 200 sene Urfa’da kalm ve Hz. brahim burada atee atlmtr.
Urfa’nn eski eserlerinden Urfa kalesinin burcu üzerinde görülen ve birbirinden
on adm arayla duran mancnklarn, Nemrut tarafndan Hz. brahim’i atee atmak
için tertip edildii rivayet edilmektedir. Yine bu kale civarnda rivayete göre Hz.
brahim’in doduu bir maara bulunmaktadr. Maara içinde peygamberlii sim-
241 Edessa Selanik’te, Vidin ehrinin eski addr (1319 Halep Salnamesi s.327).
134