OSMANLI VİLAYET SALNAMELERİNDE HALEP - orsam

ORSAM
Osmanl Vilayet Salnamelerinde Halep___________________________________________________________
alndnda, son yllara kadar genellikle kent tarihi ekseninde yaplan aratrmalar,
kentin fiziksel görünümünden, siyasi tarihine ve ehirde var olan idarî örgütlenmelere
deinen çalmalardr. 60’l yllardan sonra sosyal ve ekonomik tarihin ön plana
çkmas, bu çalmalara da yansmtr. 70’li ve 80’li yllarda kaleme alnm monografiler,
toplumun tarihine de çeitli açlardan k tutan çalmalar olma özelliini
tamaktadr. 90’l yllardan itibaren ise tarihçilik anlay makro düzeyden mikro
düzeye doru kaymaya balam ve artk sradan insann tarihine dair izler aranmaya
balamtr. Özetle her dönemin problem olarak ortaya koyduu, arad sorunsallar
çevresinde kent tarihleri yazlm ve yazlmaktadr.
16
Halep ehri Genel Görünümü
Ksaca kent tarihçilii ile ilgili bir deerlendirmeden sonra ana kaynamz
oluturan ve 33 adet yaymlanan Halep Vilayet Salnameleri ve Halep vilayetine dönelim.
Bu balamda Halep örneinde 19. yüzylda nasl bir corafya ve idarî taksimat
ile kar karya olduumuzu, “Salnamelerde Halep” denince karmza nasl bir
harita çktn ksaca zikretmek yerinde olacaktr.
Halep kenti, hem 19. yüzylda snrlar içerisinde yer ald sancaa, hem de
o sancan bal bulunduu vilayete adn vermitir. Salnamelerde kent, “Asya ktasnda
bulunan ve Osmanl vilayetleri içinde büyüklüü ve ticari öneminden dolay en mehur
ehirlerdendir. Halep ehri stanbul’dan 263 saat 9 uzaklktadr” eklinde tanmlanmaktadr
10. Toplam 33 adet vilayet salnamesine göre 19. yüzylda Halep vilayetinin
üç sanca ve 24 kazas bulunmaktadr: Bunlar Halep, Urfa ve Mara sancaklardr.
Salnamelerdeki bilgiye göre “güneyde Suriye vilayeti, batda Akdeniz ve Adana vilayeti,
kuzeyde Ankara ve Sivas vilayetleri, douda Zor sanca ile Diyarbakr ve Elaz vilayetleriyle
snrldr. Vilayetin batsndan dousuna kadar olan uzunluu 85 ve genilii de 90
saattir” 11. Vilayetin paa sanca olan Halep sanca ise, aralarnda Antakya, Kilis,
9 Salnamelerdeki 1 saatlik mesafe 5 kilometreye tekabül etmektedir.
10 Daha fazla bilgi için bkz. Bu eserin “Halep Sanca ve Kazalarna Dair Genel Bilgiler” ksm.
11 Bkz. Bu eserin “Halep Vilayetinin Corafi Durumu” balkl ksm.