10.04.2013 Views

OSMANLI VİLAYET SALNAMELERİNDE HALEP - orsam

OSMANLI VİLAYET SALNAMELERİNDE HALEP - orsam

OSMANLI VİLAYET SALNAMELERİNDE HALEP - orsam

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

ORSAM<br />

Osmanl Vilayet Salnamelerinde Halep___________________________________________________________<br />

<br />

yörenin idarî taksimatna varncaya kadar o vilayet ile ilgili her türlü bilginin yer<br />

ald esiz kaynaklardr 13.<br />

Bilindii gibi, vilayet salnamelerinin yaymlanmasna Halep Mektubî Kalemi’nde<br />

bulunan brahim Halet Bey tarafndan “Fihrist-i Vilayet-i Haleb” 14 adyla<br />

düzenlenen ve istatistikî bilgiler içeren eserin, Bâb- Âlî’nin dikkatini çekmesi üzerine<br />

balanmtr. brahim Halet Bey’in hazrlad bu eserin birer örnei vilayetlere<br />

gönderilmi ve benzeri yllklar hazrlanmas için emirler verilmitir. Salname geleneinin<br />

olumas ise, ancak 1867 Vilayet Nizamnamesinin yaymlanmas ile mümkün<br />

olabilmi ve bu nizamname ile birlikte “eyalet” düzeninden “vilayet” düzenine<br />

geçilmitir 15.<br />

Halep’te Osmanl Köprüsü<br />

Salnameler üzerine yaplan çalmalardan biliyoruz ki, Osmanl döneminde bu tür<br />

çalmalar bir yandan devlet kanalyla resmi olarak yürütülmekle birlikte, dier<br />

yandan özel kurumlar tarafndan çeitli salnameler de hazrlanmtr.<br />

13 Safvet Bey’in “ifâde-i mahsûsa” ksmndaki deyimiyle salnameler; “bir yerin havasnn güzelliini<br />

veya kötülüünü, arazisinin ve tarmsal faaliyetlerinin durumunu, ulam yollar ile corafi yerini,<br />

tarihi hakknda bilgileri, sanayi ve ticaretini, o memleket insannn örf ve adetlerini, memurlarnn<br />

isimleri ile rütbe ve sfatlarn bilmek için salnameler kadar esasl bir rehber olamaz”d (1325 tarihli<br />

Musul Vilayet Salnamesi). Ayrca bir örnek olmas bakmndan Musul vilayet salnamesi ile ilgili yaplan<br />

son bir çalma için bkz. Cengiz gg Erolu-Murat ğ Babuçolu-Orhan ğ<br />

Özdil, Osmanl Vilayet Salnamelerinde<br />

Musul, Global Strateji Enstitüsü Yaynlar, Yaynlar, Ankara 2005.<br />

14 Henüz bu eserin herhangi bir nüshasna ulalamamtr. Bu nedenle mevcut vilayet salnameleri<br />

içerisinde en eski tarihli olan 1868’de yaymlanan Bosna Vilayet Salnamesi’dir. Bkz. Hasan Duman,<br />

Osmanl Salnameleri ve Nevsâlleri, I, Ankara 2000, s.XVIII, 5.<br />

15 Özer Ergenç, “Salnamelerde zmir”, 1885-1985 Türkiye Ekonomisinin 100 Yl ve zmir ve zmir<br />

Ticaret Odas Sempozyumu, (21-23 Kasm 1985) Atatürk Kültür Merkezi, zmir. 1864 ve 1871 Vilayet<br />

Nizamnamelerine göre devleti temsilen malî, siyasî ve güvenlik konularnda yetkili bir vali vard. Bu<br />

dönemdeki valilerin yetkileri, Tanzimat sonras döneme göre artrlmt. Bu konuda ayrntl bilgi için<br />

bkz. lber Ortayl, Tanzimat Döneminde Osmanl Mahallî dareleri (1840-1880), TTK Yaynlar, Ankara<br />

2000, s.57-61.<br />

18

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!