OSMANLI VİLAYET SALNAMELERİNDE HALEP - orsam

OSMANLI VİLAYET SALNAMELERİNDE HALEP
___________________________________________________________________________________
Bölge, ilk defa Hz. Ömer zamannda slam hâkimiyetine geçmitir. Antep ve
civarna ilk Türk aknlar ise, Türklerin Anadolu’ya yönelik harekâtlarna rastlar.
Bilindii gibi 1067’de Suriye bölgesinde Türk hâkimiyeti kesinlemi, 1084’te Süleyman
ah’n Antakya’y almas ile Halep ve civaryla Antep bölgesi de Süleyman
ah’n idaresine geçmitir. Bir müddet Suriye Selçuklularnn hâkimiyetinde kalan
Antep, 1098’den itibaren Haçl idaresine girmitir. Yaklak bir 50 yl sonra Haçllarn
elinden alnm ve bölgede tekrar Selçuklu hâkimiyeti kurulmutur. 1150’lerden
sonra Antep ve civarnda Atabeyler ile Selçuklu mücadelesi görülmektedir. Ardndan
Eyyübi egemenlii ve arkasndan Mool istilas meydana gelmi, 1260 Ayncalut
muharebesi ile Antep’te Memluk idaresi kurulmutur. Bu dönemde bölgede
Dulkadirli Türkmenlerinin meskûn olmasndan dolay, Antep ve civar bu kez de
Memluk ve Dulkadiroullar arasndaki çekimelerine sahne olmu ve bu mücadele
bölgeyi çok derinden etkilemitir. 1400 ylna gelindiinde, bir yandan bu mücadele
devam ederken, dier yandan kent Timur’un istilasna urayacaktr. Ksa süre sonra
Memluk hâkimiyeti kentte yeniden tesis edilmitir. Bölgedeki Dulkadirli-Memluk
mücadelesine sonraki yllarda Osmanllar da katlacak ve en sonunda 1516’da Halep,
Antakya ve civar bölgelerinde olduu gibi Antep de Osmanl idaresi altna alnacaktr.
Osmanl idaresi altnda, ksa bir süre etkili olan Msr Valisi Mehmed Ali
Paa isyannn dnda, kentte önemli bir deiiklik yaanmamtr. I. Dünya Sava-
ndan sonra, itilaf devletlerinin yaptklar anlamalar gereince kente önce ngilizler
girmi, ardndan ehri Franszlara brakmlardr. Antep halknn igalci güçlere
kar 10 ay boyunca kendi imkânlaryla verdii büyük mücadele neticesinde, 6 ubat
1921’de TBMM tarafndan kente “gazi” unvan verilmitir. Nihayet 25 Aralk
1921’de Fransa ile TBMM Hükümeti arasnda imzalanan Ankara Anlamas gere-
ince, kent Franszlar tarafndan boaltlmtr 32.
27
20 Yüzyl Ba Antep
32 M. Canard, “Ayntab”, Encyclopedia of Islam, I, 791a; Hüseyin Özdeer, “Antep”, DA, 13, stanbul
1996, s.466-468.