OSMANLI VİLAYET SALNAMELERİNDE HALEP - orsam

ORSAM
Osmanl Vilayet Salnamelerinde Halep___________________________________________________________
Kazann verimli topraklar Nehru’l-Zeheb rmann sularyla sulanmakta ve
kaza dâhilinde her türlü hububat, üzüm, nar ve nefis çekirdeksiz patlcan yetimektedir.
Bir iki seneden beri Tadef kasabasnda bir hayli dut aac yetitirilmi ve ipek
üretimine balanmtr. Ayrca keçe, seccade, kuzu derisi ve kürek imal edilmektedir.
Belen 205 Kazasna Dair Genel Bilgiler
Belen kazas merkez vilayete tabi ve 50 köyü bulunan ikinci snf bir kaza
merkezi olup, skenderun iskelesinden 34 km uzaklkta ve Halep’in kuzeybatsndadr.
Belen, 36. paralelin üzerinde ve deniz seviyesinden 420 metre yükseklikte,
Toros dayla Bakras dann birletii noktada bulunan dar bir boaz üzerinde
küçük bir kasabadr. Bu kasaba be mahallede ikamet etmekte olan 3.215 Müslüman
ve 1.825 gayrimüslim ile birlikte toplam olarak 5.040 nüfusa sahiptir. Halk genel
olarak Türkçe konuurlar. Kasabann havas Haziran ayna kadar bulutlu ve serin
olur. Haziran ayyla birlikte balayan yaz mevsimi Eylül sonuna kadar devam eder.
Yazn scaklk gölgede 26-27 0C’yi geçmez. En scak günlerde 30-32 0C’ye kadar
ulamaktadr. Havas lml ve güzel olan Belen’in suyu da boldur. Özellikle Belen’in
kuzeyinde bulunan Eski mahalleden doan ve bura halk tarafndan Eski Su
adyla öhret bulan pnar suyu kasabaya kadar ulamakta ve Kilise mahallesinin
tamamyla, Muhlis Ali mahallesinin yarsn sulamaktadr. Belen’in kuzeyi, güneyi
ve bats tamamen ba ve bahçelerle adeta kuatlm durumdadr ve buralarda her
türlü meyve yetimektedir. Kazada üretilen pekmez ve sucuk çok mehurdur.
Belen kazasnda 1 hükümet kona, 1 cami, 4 mescit, 1 tekke ve medrese, 1
rütiye mektebi, 1 iptidai mektebi, 4 sbyan mektebi, 1 Ermeni kilisesi, 1 Ermeni
mektebi, 2 hamam, 11 pnar, 2 köprü, 4 su deirmeni, 130 dükkân, 1 otel, 6 han, 6
frn, 7 debbahane, 2 selehhane, 7 kahvehane, 1 gazino, 5 meyhane, 5 mahallede
toplam 675 hane bulunmaktadr. Ayrca kasaba civarnda 238 bahçe ve 731 ba vardr.
Eski Arap tarihçiler Belen ehrinden Bakras Boaz ve skenderun Kaps olarak
bahsetmektedirler.
Belen kasabasnn balangç noktasna Saffeyin ve sonuna da Top Boaz
ad verilmektedir. Bu iki nokta arasnda, yaklak olarak üç saat süren kocaman bir
derbendin ortasnda bu ehir bulunmaktadr. Yüksek bir tepe üzerindeki Belen’in
dousunda mehur Amik ovas ve batsnda skenderun liman bulunmaktadr. Ayrca
skenderun – Halep ose yolu Belen üzerinden geçmektedir. Bu sayede be alt
vilayetin güzergâh üzerinde bulunan kaza önemli bir konuma sahiptir. Belen ehrinin
çevresi kayalklarla çevrili olduundan, sonradan yaplm bir kaleden daha
müstahkem bir konumdadr.
H. 959 senesinde skenderun’dan Halep’e giden imdiki yolun eski güzergâh
braklarak yerine Belen kasabas içinden geçen yol yaplrken, zamann Padiah
Kanuni Sultan Süleyman tarafndan H. 960 senesinde Belen’de birer cami, hamam,
205 Belen kasabasnn, Salnamedeki ad “Bilan” olarak yazlmaktadr. Büyük ihtimal Belen’in eski ad
Bilan’dr. Bilan’n kelime olarak anlam her iki taraf açk ve iki da arasnda bulunan yer demektir
(1317 tarihli Halep Vilayet Salnamesi s.271).
118