OSMANLI VİLAYET SALNAMELERİNDE HALEP - orsam

More documents

Recommendations

Info

ORSAM Osmanl Vilayet Salnamelerinde Halep___________________________________________________________ açlmas kararlatrlmt 142. 1869 tarihli Nizamnâme ile rütiyelerin üstünde olmak üzere oluturulan mektepler de “idadi”ler idi. Bu açklamalardan sonra tekrar tabloya döndüümüzde, Gayrimüslim okul ve talebe saysndaki art, manidardr. Aslnda tüm Osmanl ülkesindeki bu okullarn kurulu tarihi, 1453 stanbul’un fethine kadar inmektedir. Bilindii gibi Fatih, yalnzca dini ibadetlerini gerçekletirmelerine yardmc olacak din adamlarnn yetimesi amacyla kilise açlmasna izin vermitir. Fakat daha sonra aznlklar bu izni, daha kapsaml bir ekilde anlamlandrarak okullar açmlardr. Zamanla bu aznlk gruplar, kendilerini kullanmay amaçlayan yabanc devletler tarafndan himaye altna alnmlardr. te bu sayededir ki aznlk okullar üzerinde söz sahibi olan devletler, bu okullarn daha yaygn bir ekilde açlmas için youn faaliyetlerde bulunmular, bununla da kalmayarak okullarn balarna kendi devletlerinin adn ekleyerek yeni okullar açmlardr. Amerikan-Ermeni Okulu, Amerikan-Yahudi Okulu gibi. Aslnda bu okullarn Osmanl Devleti için anlam, Osmanl reayas içindeki çeitli unsurlarn kendi kültür ve dillerini unutmamalar için gerçekletirdikleri birer eitim kurumlar olmasndan ibaretti. Oysaki bu anlam, özellikle 19. yüzyln ikinci yarsndan itibaren tamamen deimi ve birçou siyasi açdan faaliyet gösteren, Osmanl aleyhine çalan kurumlar haline gelmitir. Saylar o kadar artmtr ki Osmanl’nn zayflamaya balamasyla birlikte, yabanc okullar denetimden uzaklamaya ve siyasi çalmalar içerisinde yer almaya balamlardr. Osmanl, söz konusu okullarn denetimi için çeitli yasalar çkarm ve bu yasalarn uygulanmas için ciddi çabalar göstermi olmasna ramen bunda baarl olamamtr 143. Tablo 14: 11 Halep Vilayetindeki Medrese, Rütiye ve Sbyan Okullar ve Talebe Miktarlar 144 OKUL Gayrimüslim Okulu slam Sbyan Okulu Rütiye lmiye Medresesi KAZA Talebe Adet Talebe Adet Talebe Adet Talebe Adet Halep ehri 2.280 39 2.730 90 172 2 191 23 Antep 1.130 22 1.780 57 188 1 150 21 Kilis 285 7 1.456 40 75 1 108 24 Antakya 290 5 690 26 140 1 128 10 dlip 30 2 1.892 91 85 2 75 9 Cisr 155 10 629 35 0 1 0 0 Mare 20 1 267 29 20 1 37 2 Bâb 0 0 412 18 40 1 25 1 Harim 0 0 585 24 0 0 26 1 skenderun 58 3 20 1 0 0 0 0 Bilan 105 2 175 3 53 1 32 1 Münbiç 0 0 125 5 0 0 0 0 142 Mehmet Karaka, “Tanzimat Sürecinde Eitimde Modernleme”, Yeni Türkiye 701 Osmanl Özel Says II: Ekonomi ve Toplum, 6/32, Ankara 2000, s.769. 143 Osmanl ülkesinde yabanc okullarn denetimine dair ayrntl bilgi için bkz. lknur Haydarolu, “Osmanl Devleti’nde Yabanc Okullarda Denetim ve Cumhuriyet Dönemine Yansmalar”, Tarih Aratrmalar Dergisi, 25/39, Ankara 2006, s.149–160. 144 1306 tarihli Halep Vilayet Salnamesi s.213. 68
OSMANLI VİLAYET SALNAMELERİNDE HALEP ___________________________________________________________________________________ Rakka 0 0 200 0 0 0 0 0 Cebel-i Sem’ân 0 0 0 0 0 0 0 0 Mara 1.862 23 3.731 57 150 1 335 25 Elbistan 95 0 554 0 75 1 53 13 Zeytun 445 0 0 0 0 0 0 0 Pazarck 0 0 0 75 0 0 0 0 Andrn 0 0 200 0 0 0 10 5 Urfa 1.134 18 756 44 74 1 500 18 Birecik 55 2 234 10 87 1 100 7 Rumkale 0 0 26 1 41 1 0 0 Suruç 0 0 0 0 0 0 0 0 TOPLAM 7.973 154 14.307 681 1.272 16 1.775 159 André Raymond’un Ortadou kentleri üzerine yapt çalmasnda da belirttii üzere, Ortadou ehirleri için Osmanl dönemi, bir çökü deil; aksine iktisadî, ticarî, demografik ve ehirleme bakmndan bir gelime devresidir. Halep vilayet salnamelerindeki veriler de Raymond’un bu tespitini desteklemektedir. Çok kültürlü yaps ile dikkatleri çeken ve önemli bir ticaret kenti olan Halep’te, Dou ve Batl ülkeler, bölgede varlklarn sürdürme mücadelesi vermilerdir. Batl ülkelerin, bölgenin ekonomik, sosyal ve siyasi hayatnda egemen olma arzusu ile hem ticari faaliyetlerini devam ettirdikleri, hem de yöredeki Müslüman olmayan gruplarn hamiliini üstlendikleri görülmektedir. Bu amaçla bölgede birçok konsolosluk ve yabanc okul açlm, kiliseler, hastahaneler yaptrlmtr. 69 Halep Tramvay Hatt Osmanl hâkimiyeti ile birlikte kentte siyasi bir istikrar salanm, bu da kentin ve kentin merkezi olduu bölgenin, dolaysyla bölge insannn ekonomik refahnn yükselmesi ile sonuçlanmtr. 19. yüzyla kadar eyaletlere beylerbeyi ya da onun mütesellimi atanrken, 19. yüzyldaki deiimler neticesinde vilayetlere dönü- en bu idarî birimlere, valiler atanr olmutur. Bu dönemde görülen deiim, yalnzca valinin kimliinde deil, tüm sosyal ve toplumsal yaantda kendini göstermitir. Zira Halep ve civar, Tanzimat sonrasnda yaanan idarî tekilatlanmadaki dei-
Page 1:
OSMANLI VİLAYET SALNAMELERİNDE HA
Page 4 and 5:
ORSAM Kitapları No: 3 ORSAM Ortado
Page 6 and 7:
ORSAM
Page 8 and 9:
ORSAM 4. Beni Merdas Devleti .....
Page 10 and 11:
ORSAM
Page 12 and 13:
ORSAM
Page 14 and 15:
ORSAM Osmanl Vilayet Salnamelerinde
Page 16 and 17:
Page 18 and 19: ORSAM Osmanl Vilayet Salnamelerinde
Page 118 and 119:
Page 120 and 121:
Page 122 and 123:
Page 124 and 125:
Page 126 and 127:
Page 128 and 129:
Page 130 and 131:
Page 132 and 133:
Page 134 and 135:
Page 136 and 137:
Page 138 and 139:
Page 140 and 141:
Page 142 and 143:
Page 144 and 145:
Page 146 and 147:
Page 148 and 149:
Page 150 and 151:
Page 152 and 153:
Page 154 and 155:
Page 156 and 157:
Page 158 and 159:
Page 160 and 161:
Page 162 and 163:
Page 164 and 165:
Page 166 and 167:
Page 168 and 169:
Page 170 and 171:
Page 172 and 173:
Page 174 and 175:
Page 176 and 177:
Page 178 and 179:
Page 180 and 181:
Page 182 and 183:
Page 184 and 185:
Page 186 and 187:
Page 188 and 189:
Page 190 and 191:
Page 192 and 193:
Page 194 and 195:
Page 196 and 197:
Page 198 and 199:
Page 200 and 201:
Page 202 and 203:
Page 204 and 205:
Page 206 and 207:
Page 208 and 209:
Page 210 and 211:
Page 212 and 213:
Page 214 and 215:
Page 216 and 217:
Page 218 and 219:
Page 220 and 221:
Page 222 and 223:
Page 224 and 225:
Page 226 and 227:
Page 228 and 229:
Page 230 and 231:
Page 232 and 233:
Page 234 and 235:
Page 236 and 237:
Page 238 and 239:
Page 240 and 241:
Page 242 and 243:
Page 244 and 245:
Page 246 and 247:
Page 248 and 249:
Page 250 and 251:
Page 252 and 253:
Page 254 and 255:
Page 256 and 257:
Page 258 and 259:
Page 260 and 261:
Page 262 and 263:
Page 264 and 265:
Page 266 and 267:
Page 268 and 269:
Page 270 and 271:
Page 272 and 273:
Page 274 and 275:
Page 276 and 277:
Page 278 and 279:
Page 280 and 281:
Page 282 and 283:
Page 284 and 285:
Page 286 and 287:
Page 288 and 289:
Page 290 and 291:
Page 292 and 293:
Page 294 and 295:
Page 296 and 297:
Page 298 and 299:
Page 300 and 301:
Page 302 and 303:
Page 304 and 305:
Page 306 and 307:
Page 308 and 309:
Page 310 and 311:
Page 312 and 313:
Page 314 and 315:
Page 316 and 317:
Page 318 and 319:
Page 320 and 321:
Page 322 and 323:
Page 324 and 325:
Page 326 and 327:
Page 328 and 329:
Page 330 and 331:
Page 332 and 333:
Page 334 and 335:
Page 336 and 337:
Page 338 and 339:
Page 340 and 341:
Page 342 and 343:
Page 344 and 345:
Page 346 and 347:
Page 348 and 349:
Page 350 and 351:
Page 352 and 353:
Page 354 and 355:
Page 356 and 357:
Page 358 and 359:
Page 360 and 361:
Page 362 and 363:
Page 364 and 365:
Page 366 and 367:
Page 368 and 369:
Page 370 and 371:
Page 372 and 373:
Page 374 and 375:
Page 376 and 377:
Page 378 and 379:
Page 380 and 381:
Page 382 and 383:
Page 384 and 385:
Page 386 and 387:
Page 388 and 389:
Page 390 and 391:
Page 392 and 393:
Page 394 and 395:
Page 396 and 397:
Page 398 and 399:
Page 400 and 401:
Page 402 and 403:
Page 404 and 405:
Page 406 and 407:
Page 408 and 409:
Page 410 and 411:
Page 412 and 413:
Page 414 and 415:
Page 416 and 417:
Page 418 and 419:
Page 420 and 421:
Page 422 and 423:
Page 424 and 425:
Page 426 and 427:
Page 428 and 429:
Page 430 and 431:
Page 432 and 433:
Page 434 and 435:
Page 436 and 437:
Page 438 and 439:
Page 440 and 441:
Page 442 and 443:
Page 444 and 445:
Page 446 and 447:
Page 448 and 449:
Page 450 and 451:
Page 452 and 453:
Page 454 and 455:
Page 456 and 457:
Page 458 and 459:
Page 460 and 461:
Page 462 and 463:
Page 464 and 465:
Page 466 and 467:
Page 468 and 469:
Page 470 and 471:
Page 472 and 473:
Page 474 and 475:
Page 476 and 477:
Page 478 and 479:
Page 480 and 481:
Page 482 and 483:
Page 484 and 485:
Page 486 and 487:
Page 488 and 489:
Page 490 and 491:
Page 492 and 493:
Page 494 and 495:
Page 496 and 497:
Page 498 and 499:
Page 500 and 501:
Page 502 and 503:
Page 504 and 505:
Page 506 and 507:
Page 508 and 509:
Page 510 and 511:
Page 512 and 513:
Page 514 and 515:
Page 516 and 517:
Page 518 and 519:
Page 520 and 521:
Page 522 and 523:
Page 524 and 525:
Page 526 and 527:
Page 528 and 529:
Page 530 and 531:
Page 532 and 533:
Page 534 and 535:
Page 536 and 537:
Page 538 and 539:
Page 540 and 541:
Page 542 and 543:
Page 544 and 545:
Page 546 and 547:
Page 548 and 549:
Page 550 and 551:
Page 552 and 553:
Page 554 and 555:
Page 556 and 557:
Page 558 and 559:
Page 560 and 561:
Page 562 and 563:
Page 564 and 565:
Page 566 and 567:
Page 568 and 569:
Page 570 and 571:
Page 572 and 573:
Page 574 and 575:
Page 576 and 577:
Page 578 and 579:
Page 580 and 581:
Page 582 and 583:
Page 584 and 585:
Page 586 and 587:
Page 588 and 589:
Page 590 and 591:
Page 592 and 593:
Page 594 and 595:
Page 596 and 597:
Page 598 and 599:
Page 600 and 601:
Page 602 and 603:
Page 604 and 605:
Page 606 and 607:
Page 608 and 609:
Page 610 and 611:
Page 612 and 613:
Page 614 and 615:
Page 616 and 617:
Page 618 and 619:
Page 620 and 621:
Page 622 and 623:
Page 624 and 625:
Page 626 and 627:
Page 628 and 629:
Page 630 and 631:
Page 632 and 633:
Page 634 and 635:
Page 636 and 637:
Page 638 and 639:
Page 640 and 641:
Page 642 and 643:
Page 644 and 645:
Page 646 and 647:
Page 648 and 649:
ORSAM Ergenç, Özer, Ergenç, Öze
Page 650 and 651:
Page 652 and 653:
Page 654 and 655:
Page 656 and 657:
Page 658 and 659:
Page 660 and 661:
show all

OSMANLI VİLAYET SALNAMELERİNDE HALEP - orsam

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?