OSMANLI VİLAYET SALNAMELERİNDE HALEP - orsam

ORSAM
Osmanl Vilayet Salnamelerinde Halep___________________________________________________________
Kaykan Camii’nde bulunan siyah bir ta üzerindeki Hiyeroglif 190 yazdan anlalmtr.
kinci iddia ise Halep’in Yahudi Aram Suba tarafndan ina edildii ve buraya
Aram Suba ad verilmi olduudur. Bu iddiay dorulayan deliller ise Aram
Suba’nn ina ettii binalarn kalntlarnn ehrin Cubul vadisi bölgesinde bulunmas
ve Tevrat ile baz tarih kitaplarnda bahsedilmesidir.
Üçüncü iddia göre ise Halep’i Antakya’da hüküm süren Selefkiyan devleti
H.Ö. 750’de kurmu ve Birüya ismini vermitir. Bu rivayete karn tarihçiler Halep’in
yalnz iç kalesinin Selefkiyanlar tarafndan yeniden yaplarak, ehrin de yarsnn
tamir edildiini ve geniletildiini bildirirler. Bu da doruya yakn bir rivayettir.
Halep ehri gerek slamiyet’ten önce ve gerekse slamiyet sonras çeitli milletlerin
hâkimiyetine geçmi ve nihayet Osmanl idaresi altnda istikrara kavumutur.
öyle ki, Msr’da hüküm süren Çerkez devletinin, Fatih Sultan Mehmet devrinden
beri Osmanl devletinin samimi davranlarna ters hareket etmesi Yavuz
Sultan Selim’i Msr seferini yapmaya mecbur brakt. Yavuz Sultan Selim 800.000
asker ve 800 topla Anadolu üzerinden Kilis kazas dâhilinde bulunan Mercidabk
adl bölgeye gelmitir. Öte yandan Msr Sultan Kansu Gavri mevcut kuvvetlerine
ilave olarak Urban takmndan oluturduu güç ve satn alarak silahlandrd
13.000 savaç köle ile Sultan Selim’in karsna çkt. ki ordu H. 922 ylnn 23 Recep
Pazar günü Mercidabk bölgesinde kar karya geldiler. Yaplan alt saatlik büyük
sava sonucunda Sultan Gavri’nin askerleri yenilmi ve kendisi de ölmütür.
Halep halk, Gavri tarafndan Halep valisi atanan Hayri Bey’in yol göstermesiyle
Yavuz Sultan Selim’i tam bir sayg ve itaatle Gök meydannda karladlar.
Sultan Selim Halep’te 18 gün kald ve Karaca Paa’y Halep valisi tayin ederek
am’a doru yola çkt. Ayrca Sultan Selim, Halep’te kld ilk Cuma namaznda
hutbeye imam tarafndan Hâdimü’l-Haremeyni’-erifeyn (iki haremin -Kudüs ve
Mekke- hizmetçisi) ibaresi ile zafer hutbesi ilave edilmitir. Halep ehri bu suretle
büyük bir erefe nail olmutur.
Halep ehrinin batsnda bulunan ve eski ad als olan Kanserin ehrinin
kalntlar mevcuttur. Bu belde slam dininin ortaya çkt tarihte Halep’ten daha
büyük ve daha mehur olup, Emevi devleti tarafndan atanan valilerin merkezi olduu
gibi bir ara Hamdaniye devletinin de bakenti olmutur. Bu ehir ilk önce Kral
Basilyos tarafndan tahrip edilmi ve Cebel-i Lübnan emirlerinden Beni Besis hanedan
tarafndan da tamir edilmitir. Buray Halep’te hükümran olan Selçuklu Padi-
ahlarndan Tacüddevle Neti H. IV. yüzyln sonlarna doru yava yava yktrmtr.
190 Hiyeroglif yazlar eski Msr halkyla, Elkita olarak adlandrlan Hama halkna has bir yazdr. Bir
takm özel iaretlerden oluan bu yaz yukardan aaya ve sadan sola doru okunur. Bu yaznn
balangcndaki harfler anlatlan eyin özel eklini oluturmakta yazlr (Bu dipnot 1326 tarihli Halep
salnamesinden alnmtr.).
110