[PDF] EHLİBEYT MEKTEBİ

İmam Hasan Askerî (a.s) Döneminde Şia
İmam Rıza (a.s) Horasan'a geldiği zaman, Alevi seyitleri çeşitli
nedenlerden dolayı geniş İslâm ülkesinin değişik noktalarına
hicret ettiler. Irak'taki Şiî ve Alevilere karşı baskı ve zulüm artıkça,
hicret olayı da giderek arttı.
Şiîler güvenli bölgelere hicret etmek zorunda kaldılar. Arap
bölgeleri, Emevî düşüncesini nüfuzu ve hakimiyeti nedeniyle,
Aleviler için uygun bir yer değildi. Ama doğuda, özellikle İran'da,
onlar için münasip yerler vardı. Bu yüzden bir çok Şiî, söz konusu
bölgelere akın etmeye ve birbirinden uzak şehirlerde yaşamaya
başladılar.
Şiîler birbirleriyle irtibat kurma zorundaydılar; çünkü onları
bütünleştirecek ve birleştirecek bir imama sahiptiler. Ayrıca dini,
siyasi ve içtimai sorunları halletmeleri için uygun yollar bulmaları
gerekiyordu. Bunun için, çeşitli irtibat yolları denendi; bazı şahısların
imamın huzuruna gönderilmesi, hac döneminde ve Medine'de
İmam'la görüşülmesi ve mektuplaşma gibi.
Nişabur'da bir çok Şiî yaşıyordu ve İmam'la güvenilir irtibat
sağlanmıştı. İran'ın doğusu üçüncü ve dördüncü asırlarda meşhur
ashap ve alimlerden bir çoğunu kendinde barındırıyordu. Bu
şahsiyetlerden biri Fazl b. Şazan'dır. O, İmamların sahabesi ve
Şiî alimler içerisinde seçkin bir makama sahipti. Nişabur'dan
başka Beyhak, Semerkant ve Tus da Şiîlerin merkezlerindendi.
Halkın İmam'la ve İmam'ın halkla irtibat yollarından biri
"vekalet" olayı idi. Parlak ilmi geçmişi olan ve önceki imamla
veya dönemin imamıyla sürekli ilişki içerisinde olan şahıslar,
vekil unvanıyla seçiliyorlardı. Bu yöntemle irtibatın sağlanması,
Şiîleri ihya ediyor ve Ehlisünnet camiası arasında sindirilmelerini
engelliyordu.
Şiî öğretileri kelam ve hadis kalıbında her tarafa gönderiliyordu.
Bu merkezlerin uzak olmasına rağmen bir çok Şia alimi
bu bölgelerden çıkmıştır. İmamların elçileri ve zamanında gönderdikleri
mektuplarla yolun uzaklığından kaynaklanan sorunlar
en iyi şekilde hallediliyordu.
Vekalet sistemi imam ve Şiîler arasında irtibat kurulmasında,
özellikle şer'i ödemelerin yapılmasında önemli bir rol oynuyordu.