Sayı 149 - YDİ Çağrı

hızla ve ikinci dünya savaşından bu yana görülmemiş
bir derinlikte dibe vurulmasını tetikledi. Burjuva
iktisatçıları bıktırıcı bir ısrarla var olan krizin aşırı
üretim krizi değil, birkaç sorumsuz spekülatörün
marifeti sonucu nasılsa çıkan mali krizin “real ekonomiye”
etki yapmasıyla oluşan bir kriz olduğu görüşlerini
yaygınlaştırdılar. Onlara göre zaten devrevi
aşırı üretim krizi diye bir şey yoktu. Kapitalizm aslında
krizsiz büyüme ekonomisiydi. Arada bir nasılsa
işte şimdi olduğu gibi aşırı açgözlü spekülatörlerin
marifeti sonucu gidip duvara tosluyor ve sonra pazar
yine kriz sonuçlarını temizliyordu vs. Gerçek hayat
ise bu teorilerin büyük bir yalan olduğunu devrevi
olarak yalanlıyor, en son bu krizde yalanladı, gelecekte
de kapitalizmin varlığını ve egemenliğini sürdürmesi
şartlarında yalanlayacak! Kapitalizmin temel
dürtüsü kar, en kısa sürede en fazla kardır. Hal böyle
olduğu ve kapitalist ekonomi bütün olarak ele alındığında
plansız-kaotik, tek tek kapitalistler ve kapitalist
gruplar arasında rekabete dayalı bir ekonomik sistem
olduğu için, yatırım alanı arayan sermaye üretimde
her zaman daha az karlı alanlardan daha fazla karlı
alanlara kayar. (Sermayenin üretime geri dönmeyen,
lüks tüketimde de “tüketilmeyen” büyük kısmı
da gördüğümüz gibi spekülasyon alanında işletilir.
Orda da tabii maksimum kar gözetilir. En fazla faiz/
kar payı vs. veren “yatırımcı şirketlere” yönelir para.
Bu şirketlerin/bankaların değeri astronomik biçimde
yükselir.) Bir süre sonra bu en karlı alanda yatırılan
sermaye –üretilen mal- pazarın kaldıramayacağı
“aşırı”lıkta bir boyuta ulaşır, üretilen mal satılamaz
duruma gelir. Sermaye dolaşımı/dönüşümü kesintiye
uğrar. Devrevi aşırı üretim krizi başlar! Bu kapitalist
ekonominin değişmez yasası, belli aralıklarla çıkan
devrevi aşırı üretim krizleri kapitalizmin ayrılmaz
yol arkadaşlarıdırlar.
2008 mali krizinin “real ekonomi” alanındaki gerçek
devrevi krize etkisi 2008’de henüz yıkıcı boyutlarda
değildi. 2008’in son çeyreğindeki sert düşüş
biçimindeki büyük gerilemeler, ilk üç çeyrekteki ‘büyümede
relatif düşük gerileme’nin dengelemesi sonucu
fazla hissedilmedi.
2007’de, bir yıl önceye göre % 4,9 büyüyen dünya
ekonomisinde gerileme sürdü. 2002’den sonra ilk
kez orta vadeli ortalama büyüme hızı olan % 3,5’un
altına düştü. 2008’de dünya ekonomisinin büyümesi
% 3 oldu. Bu büyümede esas pay yine yüksek
büyüme hızlarını –biraz gerileme ile de olsa –sürdüren
Çin, Hindistan gibi “yükselen ve gelişmekte
olan ekonomiler”e aitti. Gelişmiş endüstri ülkelerinde
büyüme rakamları % 1 civarında oynuyordu.
(Bkz.: Fischers Weltalmanach2011; s 630) Yani
kriz bu kez öncelikli olarak emperyalist merkezler
kaynaklı idi, kendini bu merkezlerde bütün ağırlığı
ile hissettiriyordu. “Gelişmiş Endüstri Ülkelerinde”
(Siz emperyalist merkezler olarak da okuyabilirsiniz
ekonomik küçülmeye doğru evrimlenen ekonomi
olgusu ve bunun sürme eğilimi, burjuva ekonomistlerini
bile “resesyon”dan ya da en azından “resesyon
tehlikesi”nden (onlar işçilerin – emekçilerin bilincini
karartmak, kendi görüşlerine “bilimsel” gizemli bir
hava katmak için bir sürü değişik kavramlar icat ediyor,
bu kavramlar üzerine teoriler kuruyorlar. Onların
“resesyon”, “stagnasyon”, “stagflasyon” vb. isimlerle
ifade ettikleri gerçekte Marksist devrevi kriz
teorisinde, devrenin “depresyon” aşaması olarak adlandırılan
aşamasıdır.) söz ettirmeye başladı. Kiel’deki
Dünya Ekonomisi Enstitüsü’nün çıkardığı “Kiel
Tartışma Katkıları” adlı derginin Aralık 2008’deki
sayısındaki baş yazı “Dünya konjonktürü aşağıya
gidiyor” başlığını taşıyordu. Aynı sayıda Almanya
ekonomisini değerlendiren yazının başlığı ise “Alman
ekonomisi ağır bir resesyon içinde” idi. “Dünya
Konjonktürü aşağıya gidiyor” başlıklı yazıda gelişmiş
endüstri ülkelerinin bütünü ele alındığında % -
1,8 bir küçülmenin beklendiği, bunun “İkinci Dünya
Savaşı sonrasındaki en büyük resesyon olduğu tespiti
yapılıyordu. Ek olarak mali kriz bağlamında alınan
olağanüstü destek tedbirlerinin de aşağıya gidişi durdurmadığı
tespit ediliyordu.
2009 yılı ekonomik büyümede öncelikle gelişmiş
endüstri ülkelerinde kelimenin gerçek anlamında
dibe vurulduğu yıl oldu. Özellikle ilk üç çeyrekte
bir çok ülkede, en başta da “gelişmiş endüstri
ülkeleri”nde ekonomi ikinci dünya savaşından bu
yana görülmemiş boyutlarda küçüldü.
“Kiel Tartışma Katkıları”nın 461-462 sayılı 2009
ilkbahar sayısında yapılan genel değerlendirme
“Dünya ekonomisi aşağıya doğru anaforda” şeklinde
idi. Yapılan genel değerlendirmede şunlar söyleniyordu:
“ Dünya Ekonomisi 2008/2009 kışında tarihi boyutlarlarda
bir iniş yaşıyor. Üretim şimdi hemen
hemen her yerde güçlü bir biçimde geriliyor. Geçen
yılın başında yalnızca ABD ile sınırlı görünen konjonktürel
zayıflama, 2008 in ilkbahar ve yazında sürerek
diğer endüstri ülkelerinde de inişi beraberinde
getirdi. Nihayet yılın son aylarında üretim sonbahara
gündem
11