48 49kullanılan çoğul dil düşünüldüğünde, bir takım ruhu oluştuğu görülüyor.Bu da, sözkonusu olanın yalnızca şiddet değil, toplumsalbeceriler olduğunu gösteriyor. Diğer bir deyişle, ‘polis döven nesil’,asosyal değil, gayet sosyal.Yeni Medyada Alternatif Söylem:Bianet.org Sitesinde Gezi HaberlerininAnaliziSonuçDireniş, yalnızca toplumu ve (asosyal ve sosyal) medyayı değil, buiki konuyla ilgili yapılan çalışmaları da dönüştürüyor. Gezi Direnişi,başarılı olduğu ölçüde, sosyal medya kullanımıyla ilgili çalışmalarartacak. Bu, daha başlangıç; araştırmaya devam!İlgilisine Kaynak-Gezgin, U. B. (2012). Psychology of You 2.0: Psychology of SocialMedia. Germany: Lambert Publishing. http://www.amazon.com/Psychology-You-2-0-Social-Media/dp/365913077XDerya Erdem *GirişYeni iletişim teknolojilerinin gelişmesiyle beraber, geleneksel/anaakım medyanın yanında alternatif bir iletişim mecrası olarak “yenimedya” gelişmiş ve son yıllarda giderek etkinliğini artırmaya başlamıştır(Erdem, 2013: 2245). Yeni medya içinde, toplumsal bağlamdaegemen söylemi yeniden üreten kanallar, farklı mecralar/oluşumlarolmakla beraber, ana akım medyanın egemen söylemine muhalif,eleştirel, alternatif haber kanalları da giderek daha çok görünür olmuşve haberlerde dil, etik, söylem, üslup gibi konularda farklı/alternatifbir yaklaşım biçimi benimsemişlerdir. Yeni medya içinde değerlendirebileceğimizbu haber mecralarından biri de “bianet.org” sitesidir.Bianet.org gibi alternatif haber kanalları, toplumsal sorunlara, toplumsalolay ve olgulara ilişkin haberlerde demokratik bilinç açısındanana akım medyaya alternatif/ farklı bir dil ve üslup geliştirmekte,alternatif bir gazetecilik örneği vermektedir. Çalışmada bianet.orghaber sitesinde, Gezi Parkı eylemleriyle ilgili haberler ele alınmış veirdelenmiştir. Mayıs 2013’te İstanbul’da Taksim Gezi Parkı’nın yıkılmagirişimlerine karşı başta çevreciler olmak üzere toplumun farklıçevrelerinden ve sivil toplum örgütlerinden tepkiler yükselmiş ve bukonuda duyarlık gösteren yurttaşlar büyük bir sivil direniş başlatmıştır.Haziran ayı itibariyle Gezi Parkı eylemleri giderek büyümüşve ülke geneline yayılmıştır. Gezi Parkı protestolarıyla ilgili siyasi vetoplumsal alanda olduğu gibi medya alanında da bölünmeler ortayaçıkmıştır. Bu süreçte medya içinde bazı yayın organları eylemleridesteklerken, bazı yayın organları ise eylemlere eleştirel yaklaşmış,hükümetin konuyla ilgili söylemlerini yeniden üretmiştir.Türkiye siyasi tarihinde önemli bir dönemeç olan Gezi Parkı eylemlerininyeni medyada nasıl yansıdığını irdelemek ve medyanın siyasal* Yrd. Doç. Dr., İstanbul Gelişim Üniversitesi
50 51söylem pratiklerini ve gazetecilik pratiklerini dil, üslup ve etik açıdananaliz etmek, yeni medya içindeki haber kanallarının bu konudanasıl tavır/duruş aldığını anlamak bakımından önemlidir. Mevcut çalışmada,Gezi Parkı eylemlerinin bianet.org sitesinde nasıl yansıdığıincelenmiştir. Çalışmada örneklem olarak bianet.org sitesinin seçilmesininnedeni, Gezi Parkı protestoları sürecinde ana akım medyaiçinde yaygın olarak üretilen ayrımcı/kutuplaştırıcı dile karşılık bianet.orgsitesinin gazetecilik pratikleri açısından farklı/alternatif birdil, söylem geliştirmesidir.Çalışmada, özellikle Gezi Parkı eylemlerinin yoğunlaştığı 1-15 Haziran2013 tarihleri arasında bianet.org sitesinde yer alan Gezi eylemleriyleilgili haberler, haberlerde kullanılan görseller, haber başlıkları,spot başlıklar, gazetecilik pratikleri açısından ve siyasal söylem,dil, üslup ve etik açıdan söylem çözümlemesi yöntemiyle analizedilmiştir. Ayrıca Gezi eylemlerine katılan kadınlar ve onların yaşadığısorunlar ve eylem pratikleriyle ilgili haberlerin analizine de yerverilmiştir.Yeni Medya ve Alternatif SöylemYeni medyada alternatif söylem ve alternatif gazetecilik pratikleri,geleneksel söylemi yeniden üreten ve genellikle çoğunluğa dayalı habercilikanlayışıyla hareket eden ana akım medyanın haber pratiklerineve söylemlerine alternatif olarak gelişmiştir. Yeni medya içindegelişen alternatif medya, hem içerik hem de kurumsal yapılanmasıylageleneksel ana akım medyadan farklılık göstermektedir.Geleneksel- merkez medyaya eleştirel, muhalif bir tepkisellik içindegelişen alternatif medya ve alternatif habercilik pratiklerinde, yalnızcabilgi vermek değil, konuyla ilgili toplumsal bağlamı güçlendirenbir “anlam” arayışına girmek, bu çerçevede haberi sosyal bir olguolarak ele almak (Özer, 2012: 10) önem kazanır.Bu bağlamda, alternatif habercilik anlayışında, olayların arka planındayer alan nedenlerle birlikte toplumsal bağlamı da halkın bilgisinesunarak halkı eleştirel düşünmeye yönlendiren, demokrasi anlayışınıngelişimine katkıda bulunan, sivil toplumla birlikte hareket eden,halkın yararı için, halktan yana taraf olan bir habercilik anlayışı sözkonusudur (Bilik Yıldırım, 2011’den aktaran Özer, 2012:10).Yaygın-geleneksel medyanın habercilik anlayışında genellikle “savaşkışkırtıcılığı; gerçeklere değil, manipülasyona yönelik habercilik; ırkçılıkve cinsiyet ayrımcılığı; haber gizleme (misinformation) ile ilgiliyaklaşım” (Köse, 2007: 365-367) ağırlık kazanmaktadır.Geleneksel ana akım medyanın bu yaklaşımında, toplumsal sorunlardakikrizler daha da derinleştirilerek, “toplumsal sorunlar çözümsüzleştirilmekte,toplumlararası ilişkiler daha da olumsuz bir hal almaktave kitle iletişim araçları önyargıları, çatışmaları azaltmak vekaldırmak yerine daha da körüklemektedir (Çoban, 2010: 9).Yeni medya içinde gelişen alternatif söylemin ağırlıkta olduğu alternatifhaber sitelerinde ise, ırk, dil, din, sınıf, cinsiyet ayrımcılığınakarşı dostluk mesajları; dezenformasyona karşı doğru bilgi; kamuyave herkesin kullanımına açık ‘katılımcı’ habercilik anlayışı benimsenmektedir(Köse, 2007: 368-370).Bu bağlamda, alternatif söylemin ağırlık kazandığı alternatif iletişimmecralarında, çoğunluktan yana değil, çoğulculuktan/çok seslilikten/çokkültürlülüktenyana, toplumda sesini duyuramayan dezavantajlıve azınlıkta kalan grupların sesine, hak ve taleplerine yer veren,okurun ve izleyicinin katılımını da sağlayarak yurttaş gazeteciliğinibenimseyen, devlet ve pazarın baskısına boyun eğmeyen bağımsızbir habercilik anlayışı benimsenmektedir.Yine, alternatif medya/ya da alternatif söylem içinde gelişen gazetecilikpratiklerinde, genellikle toplumda kriz ve çatışmalı durumlarda,barış, uzlaşma ve diyaloga dayalı bir habercilik anlayışı gelişmektedir.Bu habercilik anlayışında, toplumsal krizlerin ve çatışmanın arkaplanını ve koşullarını araştırmak, çatışmayı insanlara şeffaf ve gerçekçişekilde aktarabilmek çatışmadaki tüm tarafların görüşlerineyer vermek; krizin çözülmesi, barışın yaratılması ve korunması içinyaratıcı fikirler ortaya koymak; çatışmada yalanları, gerçekleri örtbasetme girişimlerini ve suçluları ortaya çıkarmak, çatışmayı olağan şekildehaberleştirmek yerine, barış hikâyelerine dikkat çekmek (Şinar,2008: 166) ve diyalog, uzlaşma ve barışçıl girişimlere dayalı gelişmeleryer almaktadır.Aynı şekilde alternatif medya/alternatif söylemde ya da barış haberciliğindeönemli bir konu olarak da, “profesyonel yaklaşımın ve performansıngeliştirilebileceğine, medyada insani, ahlaki ve etik değer-
Change language