Direnisin@Hali2

68 69yaset bilimi, uluslararası ilişkiler, iletişim ve sosyoloji gibi farklı akademikdisiplinler için son derece önemlidir. Herşeyden önce, medyave yeni iletişim teknolojileri bilgiyi hızlı yayma, gündem ve kamuoyuyaratma gücünün yanısıra insanların sosyal kimliklerini, rollerini veilişkilerini temsil etme, aralarında bir topluluk ve aidiyet hissi yaratma,toplulukları ve ulusları birbirine bağlama gücüyle siyasal ilişkilerdeetkili bir aktördür. Bu sayede yerel ve küresel, sosyal ve siyasalhareketleri konvansiyonel olarak etkileyebilirler (Langman 2005). Siyasalhareketler, genel olarak, ortak ekonomik ve siyasal talepleriniduyurmak için, halkın sosyal dayanışma içinde koalisyonlar kurma,toplantı ve gösteriler düzenleme gibi kamusal siyasal eylemlerdir. Bubağlamda, 1999 yılında Seattle’da onbinlerce insanın yeni iletişimteknolojieri aracılığıyla örgütlenip Dünya Ticaret Örgütü delegelerinekarşı düzenlediği protesto, ilk küresel adalet için siber eylem hareketiolarak kabul görmektedir (Lievrouw 2011). 2001’de Genova’daki G8Zirvesi’ne karşı düzenlenen gösteri, siyasal hareketlerin yer, zaman vemekan sınırlarını aşarak internet tabanlı desteklenebileceğini ispatlamıştır.Aynı şekilde Dünya Sosyal Formu da çok farklı göstericilerisosyal adalet ve alternatif küreselleşme hareketi için 2001’den beridünyanın çok farklı şehirlerinde biraraya getirmektedir. Savaş karşıtı,küreselleşme karşıtı, küresel adalet ve doğayı korumaya yönelik gösterilerbaşlıca sibereylem alanlarını oluşturmaktadır. Örneğin, 2003yılında Irak savaşına karşı dünya genelinde yüzlerce şehirde düzenlenensavaş karşıtı protestolara on milyona yakın eylemci katılmıştır.Bununla birlikte kadınlar, çocuklar, dezavantajlı grupların hakları vebulaşıcı hastalıklar konusunda da sosyal medya küresel bir farkındalıkve dayanışma yaratmak için yaygın biçimde kullanılmaktadır.Sosyal medyanın siyasal hareketlerdeki rolü kamuoyu inşa etme vekamuoyunu yönlendirebilme gücünden gelmektedir. Hükümetler bugücün farkında oldukları için sosyal medyayı sınırlama ve kontroletme eğilimi göstermektedirler (Skinner 2011; Solomon 2010). Dolayısıylasiyasal hareketlerin örgütlenmesi ve başarısı doğrudan kendineözgü sosyal ve siyasal koşullarına bağlıdır. 1995-2011 arasındasiyasal rejim türlerine göre devletlerin neden ve nasıl sosyal medyaağlarına müdahele ettiğinin ve bundan kimlerin etkilediğinin bir tipolojisiniyapan kapsamlı bir çalışma (Howard ve diğerleri 2011), demokratikve otoriteryan devletlerin benzerliklerini ve farklarını ortayakoymuştur. Buna göre, devletler genel olarak, ulusal güvenlik, iktidarfigürlerini, kültürel ve dini ahlakı koruma gibi nedenlerle internetiçeriğini yasaklama yoluna gitmektedirler. Demokratik yönetimler,otoriteryan yönetimlerden farklı olarak çocukları korumak için sosyalmedyayı kısıtlarken, otoriteryan yönetimler propaganda olarak değerlendirdikleriiçeriği de sınırlayabilmektedirler.Örneğin, 2009’da İran’da Mahmoud Ahmedinejat’ın seçimlere hilekarıştırılarak yeniden başkan seçilmesine karşı başlayan süreçteTwitter’ın propoganda, biliçlenme ve örgütlenmedeki etkisi İran YeşilDalga Hareketi için ‘Twitter Devrimi’ kavramının kullanılmasınaneden olmuştur. Hem İranlıların hem uluslararası kamuoyunun neolup ne bittiğini öğrenmek için tek haber kaynağı ve aracı Twitter’dı.Buna rağmen, başkaldırı hareketinin muhalif eylemciler ve sivil toplumörgütlerince desteklenen Mir Hussein Moussari kampanyasıncageliştirilmesi ve İran’daki Twitter kullanıcı verileri göz önüne alınırsaTwitter’ın etkisinin büyütüldüğü öne sürülmektedir (Faris 2012: 2).Süreç bir bütün olarak değerlendirildiğinde, Hareket’in doğuşu, sönüşüve despotizmin yeniden güçlenişi Twitter’ın baskıcı toplumlardasiyasal değişim için öncü bir araç olduğunu göstermekle birlikte, buaracın somut siyasal başarı potansiyelini ve sınırını da göstermiştir.Siyasi tarih ve siyaset bilimi literatüründe ‘devrim’ kavramı tartışmalıbir kavram olduğu için ve farklı bir kolektif eylem olanağı ve biçimiolarak dijital aktivizm için ‘sosyal ağ direnişi’ kavramını kullanmakyerinde olacaktır.2011’de başlayıp Kuzey Afrika ve Ortadoğu’daki Arap ülkelerinde totaliterrejimlere karşı başlayan siyasal hareketlerde de eylemciler yeniiletişim teknolojilerini yönetimlerin kısıtlamalarına rağmen ulusal veuluslararası dayanışma ve direniş gösterebilmişlerdir. OpenNet Initiativeraporuna göre dokuz Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkesinde 20milyondan fazla internet kullanıcısının websitelerine erişimi sosyalve siyasal içeriğe ulaşılmasını engellemek amacıyla bloke edilmiştir. Çünkü, yeni medyanın bireylerin etki gücünü arttırması, kendi gibidüşünen gruplara kolaylıkla eklemlenmesi ve örgütlenmelerinde kolaylıksağlaması, iktidarlara karşı muhalif sesleri birleştirmesi bölgedegüç odaklarını ve araçlarını değiştirmede rol oynamaktadır. ArapBaharı sürecinde tüm bu dinamizm yeni bir vatandaşlık anlaşı yaratarakhalkların kaderini değiştirecek asıl çarkı harekete geçirmiştir.Bu bağlamda sosyal medyanın Arap Baharındaki gücünü ve gücününsınırlarını anlamak amacıyla çalışmanın sonraki bölümleri, özellikle