76 77SonuçSosyal medyanın Arap Baharı sürecinde Tunus’tan Bahreyn’e ifadeözgürlüğü ve eylem alanını genişleterek kolektif bilinci uyandırdığıbir gerçekse de oluşan ortak siyasal farkındalık ve eylemin somutsonuçlarını değerlendirmek çok boyutlu ve değişkenli bir siyasalanalizi gerektirmektedir. Sosyal ağ, direnişi ve siyasal dönüşümü tetikleyebilir,teşvik edebilir, destekleyebilir ve hızlandırabilir. Halkınortak taleplerini tanımlayan, müzakere eden bir platform yaratabilir;fakat baskıcı bir rejimi devirme, devrim sonrası süreçte yeni rejimkurumlarının inşası ve reformların hayata geçirilmesi bambaşka birsüreçlerdir. Bu yeniden inşa süreci, çok farklı siyasal aktörlerin farklısosyo-politik bağlamlarda kendi dünya görüşlerini ve değerlerini diğerlerinedikte etmeye çalışma mücadelesini de barındıran karmaşıkbir süreç olabilir.Siyasal hareketler Kuzey Afrika ve Ortadoğu’da cep telefonu, internetve sosyal medya gibi digital teknolojilerden daha önce de vardı. Bununlabirlikte bu teknolojiler insanlara demokrasi ve adalet arayışlarıiçin yoğun ve hızlı bir örgütlü eylem olanağı oluşturdu. Sanal alemdetanımlanan talepler ve tartışma platformlarında artan bilinç sokaklarayansıyarak diktatörlerin sonunu hazırladı. Vatandaşların ve siviltoplumun siyasal iletişim kapasitesini ve iç siyaseti etkileme gücünüarttırdı. Aynı şekilde bireyler ve gruplar aracılığıyla sosyal medya verilerinhızlı dolaşımı ve yayılımı ile ülkeler arasındaki uluslararasıbağlantıyı geliştirmektedir. Yerel, uluslararası ve küresel demokrasihareketlerini iç içe geçirip, birbirine bağlamaktadır.Kaynaklar-Al Tarzi ve Diğerleri, Arab Media Influence Report, Social Medya &the Arab Spring, Mart 2011-Benkirane, Rida. The Alchemy of Revolution: The Role of SocialNetworks and New Media in the Arab Spring, GCSP Policy Paper,2012/7-Christian Christensen (2011) Twitter Revolutions? Addressing SocialMedia and Dissent, The Communication Review, 14:3, 155-157-Eltantawy, Nahed ve Wiest, Julie B. Wiest (2011) ‘Social Media in theEgyptian Revolution: Reconsidering Resource Mobilization Theory’,InternationalJournal of Communication 5 (2011), Feature 1207–1224-Faris, David.(2012) Beyond Social Media Revolutions: The ArabSpring and the Networked Revolt , IFRI-Faris, David “Revolutions Without Revolutionaries? Network Theory,Facebook, and the Egyptian Blogosphere,” Arab Media and Society2008, 2.-Frangonikolopoulos, C. ve Chapsos, İ. (2012) Explaining the Role andthe Impact of the Social Media in the Arab Spring, GMJ: MediterraneanEdition 8(1)-Ghannam, Jeffrey. Social Media in the Arab World: Leading up to theUprisings of 2011 (Washington, DC: Center for International MediaAssistance, 2011), 4; erişim 09.09.2014 http://cima.ned.org/sites/default/files/CIMA-Arab_Social_Media-Report%20-%2010-25-11.pdf-Howard, P. , Sheetal D. Agarwal & Muzammil M. Hussain (2011)When Do States Disconnect Their Digital Networks? Regime Responsesto the Political Uses of Social Media, The Communication Review,14:3, 216-232-Howard, P. ve Diğerleri, Opening Closed Regimes What Was the Roleof Social Media During the Arab Spring?, The Project on InformationTechnology and Political Islam, Working Paper 2011.1-Howard, Philip. (2010) The Digital Origins of Dictatorship and Democracy,Oxford: Oxford University Press)-Lynch, March (2006) Voices of the New Arab Public: Iraq, Al-Jazeeraand Middle East Politics Today, New York: Columbia University Press-Langman, L. (2005). From virtual public spheres to global justice: Acritical theory of interworked social movements. Sociological Theory,23(1), 42–74.-Lievrouw, L. A. (2011). Alternative and activist new media. Cambridge,MA: Polity Press.-Morozov, Evgeny (2011) Net Delusion: The Dark Side of InternetFreedomNew York: Public Affairs-Oghia, Michael ve Indelicato, Helen. “Ruling the Arab Internet: AnAnalysis of Internet Ownership Trends of Six Arab Countries, ArabMedia and Society 13 (Summer 2011); accessed November 25, 2011http://www.arabmediasociety.com/?article=779-Reporters Without Borders,Upheaval in the Arab World: Report November2011, 7; erişim 09.09.2014, http://www.rsf.org/rapport/RSF_
78 79BILAN_MOYEN_ORIENT_2011_GB.pdf-Rugh, William (2004) Arab Mass Media: Newspapers, Radio, and Televisionin Arab Politics, Westport, CT: Praeger-Shirky, Clay (2008) Here Comes Everybody: The Power of OrganizingWithout Organizations, New York: Penguin Press-The Arab Social Media Report: The Role of Social Media in ArabWomen’s Empowerment, Hazırlayanlar: Racha Mourtada and Fadi Salem,Vol.1/3, Kasım 2011-The Arab Social Media Report: Civil Movements: The Impact of Facebookand Twitter, Vol.1 No:2, Mayıs 2011-Bumerang etkisi: Margaret Keck and Kathryn Sikkink, Activists beyondBorders (Ithaca, NY: Cornell University Press, 1998Dijital DirenişSerhat Koç *Twitter ya da diğer yeni medya araçlarına baktığımızda ne kadar özgüro kadar kısıtlı, ne kadar sınırsız o kadar sonlu, ne kadar şeffaf okadar kuşatıcı, ne kadar demokratik o kadar fişleyici olduklarını görürüz.Bunu söylemekten vazgeçmeyeceğim, aslında bugün hiçbir şeygöründüğü şey değil aksine büyük ihtimalle gözükmediği şeydir. Uygulamalarınbizatihi kendileri bu yönde amaçlarla dizayn edilmemişolsalar bile sahipleri olan ya da 3. taraf şirketlerce ve/veya devletlercekullanılma şekilleri onların bu nitelikleri haiz olmasını sağlamaktadır.Türkiyede’de Twitter vb. yeni medya siteleri/uygulamaları yürürlüktekiBasın Kanunu anlamında bir basın-yayın organı değildir. Twitterve benzeri siteleri hukuk süjesi olarak tanımlanma anlamında enaçık düzenleme 5651 Sayılı Yasa’da bulunmaktadır ki o da yer sağlayıcıtanımıdır. Bu anlamda arap baharı ya da fuatavni gibi hesaplarbazından konuyu incelersek, şu soruyu sormamız gerekir önceliklebelkide; Protesto bir hak mıdır? Hem ulusal hem uluslararası mevzuattavar olan protesto hakkına göre bir davranış, düşünce ya da uygulamayönünde karşıt fikirde olanların ona karşı çıkma, onu kabuletmeme yönünde geliştirebileceği her türden barışçıl eylemlilik ya daeylemsizlik şeklindeki tutum, yaklaşım ya da davranışların bütünüprotesto olarak kabul edilmektedir. Bunun yeni medya araçları ile yapılanhali ise dijital aktivizm, internet ortamında, toplumsal ya dapolitik konularda, karşıt ya da, taraf olmanın yanı sıra, herhangi birkonuda kişilerin fikirlerini değiştirmeye yönelik etkileme biçimidir.Bu temelden hareketle ifade özgürlüğünün ve dolayısıyla da protestosöylemlerinin tüm dünyada hızla yaygınlaşan kalesi olarak görülensite ve uygulamaların ama özellikle de en başta tabii ki Twitter’ın hükümetlerinmahkeme kararına dayanmayan talepleri doğrultusundaçok kısa süreler içinde bazı protestocu hesapları kapatması ve çoğuzaman özgürlük söylemiyle kendine kullanıcı sadakati yaratmayaçalışan bu şirketlerin artık neredeyse gizli kapılar arkasında gerçekleştirilenanlaşmalarla hükümetlerin kendilerine ilettikleri hesaplarıdondurması da bizim yıllardır makalelerde ve konferanslarda dile ge-* Avukat