Direnisin@Hali2

86 87kullanıcıların haber üretimine katılması. Katılım arzusunun sadecesiyasi mecralara ilişkin yükselen bir istek olduğunu düşünmek demokrasininözüne dair hayati bir meseleyi kaçırmış olmak anlamınageliyor. Türkiye için konuşacak olursak ana akım medyanın üretmediği,üretemediği yerde yurttaş gazetecilerinin artan bir öfkeyle sosyalağlarda haber üretmeye başlaması tam olarak buraya işaret ediyor.Amerika ve Avrupa’da kullanıcı üretimi içeriğin (cep telefonlarıylaolay yerinden görüntü kaydeden ve bunun haber sitelerinde sunulmasınarıza gösteren kullanıcının içeriğini kastediyoruz - user generatedcontent –UGC) keşfi ve haber bültenlerine girişi 2000li yıllarınortalarında gerçekleşti. BBC’nin UGC Hub’ı yaklaşık 10 senedir faaliyetgöstermekte ve kullanıcı-okur tarafından olay yerinde çekilmişgörüntülerin doğrulanması ve yayına hazır hale getirilmesi için bubirimde yanlış bilmiyorsam şu an yaklaşık 20 kişi çalışıyor (demekki dijitalleşmek bazen istihdamı da gerektiriyor). Türkiye’de ise yurttaşgazetecilerinin ana akımdan ayrı bir takipçi kitlesi var. Gezi Parkıeylemlerinden bu yana kendi medyasını kendi yaratanlar, kendiokurlarıyla etkileşiyor ve çoğu zaman “eylem haberciliği”nin ötesinegeçmeye yönelik adım atmak, tartışma zeminlerinin sınırlı olması nedeniylede güç gözüküyor.Habere katılım, yalnızca kullanıcıların ana akıma gösterdikleri ani birrefleks olmaktan ibaret değil. İnternet sitelerinde yayınlanan haberlereyapılan yorumlar, sosyal medyadaki yorumlar, paylaşımlar bugünekadar kutsal-geleneksel-kağıt gazeteciliğinin karşılayamadığı şeylerdi.Okurun sadece tüketici olmaktan çıkıp, kullanıcı olma vasfıylaaynı zamanda üretici de olduğu bir sürecin içerisindeyiz.[1]BBC, CNN, Al Jazeera (ve bazen Hürriyet) gibi mecraların sosyal platformlardaokurlarından haberlerine yorum yapmalarını ısrarla istemesi[2],BBC Türkçe’nin Sosyal Meydan ve Canlı Anlatım pratiklerikullanıcıların habere katılım arzusunun medyayı nasıl dönüştürdüğününispatı sayılabilir. Vagus TV ve Vivahiba deneyimleri, T24’ün“haber gönder” sekmesi (böyle bir imkan varmış gibi gözükse deT24’ün okurun gönderdiği haberleri nasıl bir süzgeçten geçirdiğine veyayınlayıp yayınlamadığına dair bir şeffaflık henüz yok) Türkiye’dekiinternet haber sitelerinin de bu dönüşümden bağışık olmadığını gösteriyor.Habere katılım tüm bu yönleriyle geleneksel gazeteciliğin taşıdığı hiyerarşiyive habere ulaşmadaki tekelini kırmakla tehdit ediyor. Bunun(iyi ya da kötü bir şey olup olmadığına dair herhangi bir yorum getirmeksizin)haber üretiminin daha demokratikleştireceğini savunmamızmümkün.Haberin görselleşmesiGazeteciliğin dijitalleşmesinin bir diğer boyutu haber anlatma pratiklerinindeğişmesi. Okur için gazeteyi eline alıp haber okumak neyse,kullanıcı için tıkladığı bir linkteki görselle tüm haberi anlamak da o.İnfografikler, veri görselleştirmeleri, interaktif haberler, haritalandırmalargibi dijitalin sağladığı haberi kolayca yakalama olanakları dururkensayfalarca yazı okuma isteği giderek azalıyor. Bianet’in ErkekŞiddetinin 2013 Grafiği ve Gezi Direnişi zaman tünelinin bunca zamandırkonuşuluyor oluşunu hatırlatırım. Veya Al Jazeera Turk’te yeralan interaktif haber şablonları, Diken’inlisteleri, NTV’nin “ntvgram”adıyla başlattığı ve İnstagram’da 15 saniyelik videolarla gelişmeleriözetlediği projesi Türkiye’den örnekler. Wales Online, Mashable gibiyabancı kuruluşlar ise Snapchat’e geçiş yaptı bile.Yeni haber anlatma tekniklerinin gelişmesi, dijitalleştiği iddiasındakibir haber kurumunu ya bu teknikler konusunda gazetecilerini eğitmekya da bu konuda tecrübe sahibi gazetecileri işe almaya zorluyor.Üstelik bu haber anlatma tekniklerini içselleştirmek ve haberi tekrartasarlamak “dijital bir bakış açısını” da zorunlu kılıyor. Gelenekseldüşünüp dijital çalışmak çok mümkün değil. Yani dijitalleşme eşittirgazetedeki yazıyı aldım kopyaladım hop sitede yayınladım demek hiçdeğil.Sorun dijitalle başlamadı, dijitalle sürüyorİşsizlik, kalitesiz gazetecilik, haberciliğin içinin boşaltılması, dijitalegeçiş nedeniyle gerçekleşen şeyler değil. Uzun süredir devam etmekteolan medyanın bayağılaşmasında bir basamak olarak dijitalinkullanılması ise bizi dijitali öcüleştirme hatasına düşürmemeli. Aksinedijitalin sağladığı olanaklar, erişim ve etkileşim imkanları tekrartekrar tartışılarak haberciliğe ve haber üretimine yeni çıkış rotalarıbulunmalı.Özetle okurun habere katılım arzusu haberciliği demokratikleştiricifaktörler barındırıyor. Bunun yanı sıra UGC’nin haber bültenlerine –er ya da geç- gireceği düşünüldüğünde UGC’yi tespit edecek, doğru-