HAYAT BOYU ÖĞRENME KÜLTÜRÜ ve MESLEKİ EĞİTİM SEMPOZYUMUHAYAT BOYU ÖĞRENME KÜLTÜRÜ ve MESLEKİ EĞİTİM SEMPOZYUMUTürkiye’de Yeni Bir Hayat Boyu Öğrenme Sistemi OluşturulmasıTürkiye’de mevcut uygulamada hayat boyu öğrenme faaliyetlerini sunan çok sayıda aktör bulunmaktadır. Bu aktörlerinbaşında büyüklüğü ve fonksiyonları itibariyle Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü gelmektedir.Genel Müdürlük ülke geneline yayılmış 969 Halk Eğitimi Merkezi, 331 Mesleki Eğitim Merkezi, 15 Olgunlaşma Enstitüsü,10 Pratik Kız Sanat Okulu ve 9 Turizm Eğitim Merkezi ile toplamda 1.334 birimi ile hayat boyu öğrenme faaliyetlerininiçindedir. Bunun dışında Milli Eğitim Bakanlığı’na ait diğer okullar, Erken Çocukluk Eğitim Merkezleri, ÜniversitelerinSürekli Eğitim Merkezleri, iş yerleri, toplum temelli kurumlar, Bakanlıklar, Belediyeler, işçi ve işveren konfederasyonları,sendikalar, üniversiteler, bazı kamu kurum ve kuruluşları (YÖK, İŞKUR, MYK, TÜRKAK, TÜİK, KOSGEB vb.), kar amacıgütmeyen kurumlar, vakıflar ve dini kuruluşlar da hayat boyu öğrenmem sistemimizin diğer aktörleri arasında sayılabilir.Görüldüğü gibi ülkemizde HBÖ faaliyetleri aslında çok sayıda kurum ve kuruluş tarafından yapılmaktadır. Ancak bunarağmen yetişkinler arasında hayat boyu öğrenme faaliyetlerine katılma oranı AB ülkelerinde % 9,1 iken ülkemizde %2,9’dur. Bu basit karşılaştırmadan hareketle ülkemizdeki hayat boyu öğrenme faaliyetlerinin yetersiz olduğu söylenebilir.Yetersizliğin altında yatan en önemli neden ise bu faaliyetlerin bir “sistem” mantığı içinde değil de dağınık bir şekildesunulmasıdır.Millî Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü yürütmekte olduğu Hayat Boyu Öğrenmenin GeliştirilmesiProjesi ile bu alanda bir sistem altyapısı oluşturmayı ve koordinasyonu geliştirmeyi hedeflemektedir. Bu kapsamdayakın gelecekte önemli uygulamalar hayata geçirilecektir.Bu uygulamaların başında sistemin iskeletinin çıkarılacağı “Hayat Boyu Öğrenme Koordinasyon Kanununun Hazırlanması”gelmektedir. Bu amaçla çalışma grupları oluşturulmuş ve 37 toplantı tertip edilmiştir. 2012 yılının Kasım ayıitibariyle kanun taslağının hazır olması beklenmektedir.Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü’nün proje çerçevesinde yaptığı bir başka hazırlık da Hayat Boyu ÖğrenmeKoordinasyon Birimleri ve Merkezi’nin oluşturulmasıdır. Daha evvel belirtildiği gibi HBÖ faaliyetlerine katılan aktörlerarasında iş birliği ve koordinasyonun yetersiz oluşu hem maliyet hem hizmet kalitesi açısından kayıplara sebebiyetvermektedir. Bu amaçla Kastamonu, Samsun, Trabzon, Erzurum, Kars, Van, Mardin, Şanlıurfa, Gaziantep, Kahramanmaraş,Malatya ve Kayseri illerinde HBÖ’nin aktörlerinin oluşturacağı “Hayat Boyu Öğrenme Koordinasyon Birimleri”oluşturulacak, Ankara’da Genel Müdürlük bünyesinde ise bu birimleri koordine edecek “Hayat Boyu Öğrenme KoordinasyonMerkezi” kurulacaktır. Uygulama ile illerde yapılacak hayat boyu öğrenme faaliyetlerine aktörler birlikte kararverecekler, ilin hayat boyu öğrenme stratejisi o ildeki ilgili tarafların görüşleri doğrultusunda birlikte hazırlanacaktır.HAYAT BOYU ÖĞRENMEve İSMEK MODELİISMEK AS A MODEL IN <strong>LIFELONG</strong> <strong>LEARNING</strong>Mehmet DoğanİBB Eğitim MüdürüEducation Director, Metropolitan Municipality of IstanbulMehmet Doğan, 1953 yılında Malatya’nın Hekimhan ilçesinde doğdu. Malatya İmam Hatip Lisesi ve MalatyaAtatürk Lisesi’nin ardından, 1978 yılında Erzurum Yüksek İslam Enstitüsü’nü tamamladı. Malatya İmam HatipLisesi’nde meslek dersleri öğretmenliği, Bayrampaşa Endüstri Meslek Lisesi’nde din kültür ve ahlak bilgisi öğretmenliği(1980-1997), 7 ayrı öğretim kurumunda da haftada birer gün, bir veya ikişer yıl öğretmenlik mesleğiniicra etti.İstanbul Lisesi’nde görevli iken eğitim amaçlı, Almanya gezisinde bulundu. İstanbul İl Kültür Müdür Yardımcısı(7 ay süreli), Büyükşehir Belediyesi Eğitim Müdür Yardımcısı (8 ay süreli) olarak görev yaptı. 2001 yılına kadarİstanbul Büyükşehir Belediyesi Araç Gereç Satın Alma Müdürlüğü görevini yürüten Doğan, 2001’den 2006’yakadar Eğitim Müdürlüğü görevini deruhte etti. Eylül 2006 tarihinden itibaren kısa bir süre İBB Yazı İşleri Müdürüolarak görev yaptı. Haziran 2007 tarihi itibariyle İBB Eğitim Müdürlüğü’ne atananan Doğan, halen bu görevinedevam etmektedir.Hayat boyu öğrenme faaliyetlerinin belki de en önemlisi “Önceki Öğrenmelerin Tanınması”dır. Çünkü edindiğimiz bilgive becerilerin aslında önemli bir kısmını sistematik bir öğrenme amacı olmaksızın informal bir şekilde edinmekteyiz.Bu şekilde edinilen becerilerin tanınarak sertifikalandırılmaması, ülkemiz adına önemli bir eksikliktir. Bu gerçekten hareketleproje çerçevesinde belirlenecek sekiz alanda, önceki öğrenmelerin ne şekilde değerlendirileceği tespit edilereksertifikalandırma uygulaması başlatılacaktır. Bu uygulamanın 2013 yılında tamamlanması beklenmektedir.Son olarak yeni kurulacak sistemin önemli bir unsuru olan “Web Portalı”ndan bahsetmemiz gerekir. Bu portal, vatandaşlarıülkedeki bütün eğitim ve istihdam fırsatlarını tek bir site üzerinden takip edebilecekleri, rehberlik hizmetialabilecekleri bir yapıda hazırlanmaktadır. Ülkemizde hayat boyu öğrenmeye katılımın düşük olmasının nedenlerindenbirisi de bireylerin öğrenme fırsatları konusunda yeterince bilgi sahibi olmamalarıdır. Bu portal sayesinde bilgilendirmeeksikliği giderilecektir. Hatta son tahlilde portalın PLOTEUS ile ilişkilendirilmesi de sağlanılarak ülkemizdeki eğitim veistihdam fırsatları konusunda AB ülkelerinden de bilgilenmenin mümkün olabileceği bir yapıya geçilecektir.Bütün bu gelişmelerin Türkiye’de doğru ve yararlı bir hayat boyu öğrenme sisteminin kurulmasına katkı sağlamasınıümit etmekteyim. Türkiye 2023 yılında önüne koyduğu yüksek hedef ve ideallere erişmek istiyorsa bunu sağlamanıneğitim dışında bir yolu yoktur. Yetişkinlerde ortalama eğitim düzeyinin 6,1 yıl olduğu ülkemizde eğitim açığını çabuk birşekilde kapatmanın yegane yolu hayat boyu öğrenmedir.44 45
HAYAT BOYU ÖĞRENME KÜLTÜRÜ ve MESLEKİ EĞİTİM SEMPOZYUMUHAYAT BOYU ÖĞRENME KÜLTÜRÜ ve MESLEKİ EĞİTİM SEMPOZYUMUÖzetBilgi toplumunda toplumsal hizmetlere yönelik talep artışı, yaşam ve çalışma şartlarındaki hızlı değişim hayatboyu öğrenmeyi süreklilik arz eden bir ihtiyaç haline dönüştürmüştür. Bu alanda sadece kamunun kaynaklarıylaartan ihtiyacı karşılamak, sürekli yeni yatırımlar yapmak ve hizmet üretmek yeterli olmamaktadır.Ülkemizde sorumlu belediyecilik anlayışı gereği eğitimden sağlığa, spor aktivitelerinden zararlı alışkanlıklarlamücadeleye kadar birçok alanda hizmet veren yerel yönetimler hayat boyu öğrenme sürecinde de önemlikatkılar sağlamaktadır.Mesleki eğitim, özellikle ülkemiz için hayati bir zorunluluktur. Türkiye çok hızlı bir gelişme trendi içinde olmasınakarşın yeterli vasıflı iş gücüne sahip değildir. Ulusal gelişme, ekonomik kalkınma ve küresel dünyadarol model sahibi olmanın yolu mesleki eğitimden geçmektedir. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin meslekieğitimde üstlendiği işlev, eğitimle kalite ve etkinliğin artırılması, iş gücü piyasasının ihtiyaçlarına uygun kalifiyeelemanın yetiştirilmesi, aile bütçesine ve ev ekonomisine katkıda bulunması hedefine yönelik olarakİstanbul Büyükşehir Belediyesi Sanat ve Meslek Eğitimi Kursları (İSMEK) bir meslek sahibi olmak isteyenlere,mesleğinde ilerlemek isteyenlere yardımcı olmak üzere mesleki, teknik, sosyal ve kültürel, sportif ve sanatsaliçerikli kurslar açmıştır.1996 yılında İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan döneminde “Sosyal BelediyecilikProjesi” kapsamında yaygın eğitim amaçlı halk eğitim faaliyeti olarak faaliyetlerine başlayan İSMEK,İstanbul gibi büyük bir metropolde üreten kesimin yanında pasif iş gücü potansiyelini üretime katması veemeğin kaynağa dönüştürülmesini sağlaması, söz konusu eğitim alanlarında sektöre önemli bir canlılık kazandırmasıbakımından önemli bir misyona sahiptir.İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Kadir Topbaş’ın döneminde 1 milyon 322 bin İstanbulluya sanatve meslek eğitimi kursu veren İSMEK, “halk üniversitesi” unvanını bizzat İstanbulluların takdirleriyle haketmiştir.Hayat Boyu Öğrenme ve İSMEK ModeliBilgi toplumunda toplumsal hizmetlere yönelik talep artışı, yaşam ve çalışma şartlarındaki hızlı değişim hayat boyu öğrenmeyisüreklilik arz eden bir ihtiyaç haline dönüştürmüştür. Bu alanda sadece kamunun kaynaklarıyla artan ihtiyacıkarşılamak, sürekli yeni yatırımlar yapmak ve hizmet üretmek yeterli olmamaktadır. Ülkemizde sorumlu belediyecilikanlayışı gereği eğitimden sağlığa, spor aktivitelerinden zararlı alışkanlıklarla mücadeleye kadar birçok alanda hizmetveren yerel yönetimler hayat boyu öğrenme sürecinde de önemli katkılar sağlamaktadır.Hayat boyu öğrenme süreci, günümüz dünyasının ihtiyaç ve beklentileri de göz önünde bulundurulduğunda birçok altbaşlıkta değerlendirilmektedir. Çok hızlı değişen dünya düzeninde bireyin kendini geliştirmesi, bu gelişimi de meslek/sektör bazında gerçekleştirebilmesi kaçınılmazdır.Dolayısıyla mesleki eğitim, özellikle ülkemiz için hayati bir zorunluluktur. Türkiye çok hızlı bir gelişme trendi içinde olmasınakarşın yeterli vasıflı iş gücüne sahip değildir. Ulusal gelişme, ekonomik kalkınma ve küresel dünyada rol modelsahibi olmanın yolu mesleki eğitimden geçmektedir. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin mesleki eğitimde üstlendiği işlev,eğitimle kalite ve etkinliğin artırılması, iş gücü piyasasının ihtiyaçlarına uygun kalifiye elemanın yetiştirilmesi, aile bütçesineve ev ekonomisine katkıda bulunması hedeflerine yönelik olarak İstanbul Büyükşehir Belediyesi Sanat ve MeslekEğitimi Kursları (İSMEK) bir meslek sahibi olmak isteyenlere, mesleğinde ilerlemek isteyenlere yardımcı olmak üzeremesleki, teknik, sosyal ve kültürel, sportif ve sanatsal içerikli kurslar açmıştır.1996 yılında İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan döneminde “Sosyal Belediyecilik Projesi”kapsamında yaygın eğitim amaçlı halk eğitim faaliyeti olarak hizmetlerine başlayan İSMEK, İstanbul gibi büyük birmetropolde üreten kesimin yanında pasif iş gücü potansiyelini üretime katması ve emeğin kaynağa dönüştürülmesinisağlaması, söz konusu eğitim alanlarında sektöre önemli bir canlılık kazandırması bakımından önemli bir misyonasahiptir. Ayrıca yeni sanatsal eğitimlerin yanı sıra unutulmaya yüz tutmuş soyut ve somut sanatlarımızın geleceğe taşınmasınoktasında verdiği mesleki eğitimlerle İstanbul’daki yetişkin eğitimi ihtiyacını önemli ölçüde karşılayan İSMEK;bilhassa herhangi bir mesleği bulunmayan pasif ve tüketici insan gücü konumunda olanları toplumun üretken kesiminedâhil ederek ekonomimize artı değer sağlamaktadır.Kuruluşundan bugüne dek önemli bir yol kateden ve eğitim modeli pek çok dünya ülkesi tarafından örnek alınanİSMEK, yetişkin eğitimi konusunda “marka” olmuş bir kurumdur. Mesleki ve sanatsal eğitimleriyle uluslararası ilgiuyandıran, yetişkin eğitiminde verdiği başarılı eğitimlerle dünyanın en büyük “halk üniversitesi” unvanını alan İSMEK,markasını güçlendirmek için her geçen gün hizmet ağını genişletmektedir.İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Kadir Topbaş’ın döneminde 1 milyon 322 bin İstanbulluya sanat ve meslekeğitimi kursu veren İSMEK, “halk üniversitesi” unvanını bizzat İstanbulluların takdirleriyle hak etmiştir.Eğitim, 21. yüzyılın lokomotif sektörüdür. Dünyanın en büyük 16. ekonomisine sahip Türkiye’nin lider ülkeler konumunayükselmesi için eğitim problemini her yönüyle çözmüş olması gerekmektedir.Bu bilinçle, yetişkin eğitiminde ihtiyaç duyulan her alanda hizmet vermeyi amaçlayan İSMEK, verdiği sanatsal eğitimlerlegeleneksel değerlerimize sahip çıkarken, Avrupa ülkelerinin her türlü gelişim alanındaki payına ilişkin öneminin altını çizdiğimeslek eğitimi konusunda da üzerine düşeni yerine getirmektedir. İSMEK, her geçen gün katlanan deneyimleriyle,geniş bir yelpazede verdiği meslek eğitimleriyle, toplumun bilhassa pasif insan gücü konumunda olan kesimini üretenkesime dâhil ederek ekonomiye de artı değer sağlamaktadır.İstanbul Büyükşehir Belediyesi Sanat ve Meslek Eğitimi Kursları (İSMEK), mesleki ve teknik eğitim alanında yerel yönetimleriçin bir milat olmuştur.Kurs merkezleri ve eğitim verdiği branş sayıları her geçen gün artan İSMEK kurslarını örnek alan pek çok büyükşehir, ilve ilçe belediyesi, mesleki ve beceri eğitiminde önemli adımlar atmışlardır.Mesleki ve beceri odaklı başlayan bu kurslar artık programlarını istihdam odaklı revize etmeye başlamıştır. Belediyelertarafından açılan bu kursların mevzuat açısından bir takım sıkıntıları mevcuttur. Belediyelerin 5216 ve 5393 sayılı kanunlaradayanarak yürüttüğü meslek ve beceri kurslarının, hala yönetmelik ve yönergeleri bulunmamaktadır. Bu durumunkısa sürede çözüme kavuşturulması halka verilen hizmetlerin devamlı ve sağlıklı bir şekilde yürütülmesi için önem arzetmektedir.Ücretsiz olarak İstanbul halkımıza hizmet veren İSMEK’lerin amacı;İSMEK, İstanbulluların;•Genel eğitim ihtiyacına cevap vermek,•Mesleki ve sanatsal bilgilerini geliştirmek,•Endüstrileşmenin ihtiyacı olan kalifiye eleman yetiştirerek ülke sanayiinin gelişmesine katkıda bulunmak,•Bireyleri pasif tüketici olmaktan çıkarıp aktif üretici kılmak, aynı zamanda bireylere iyi bir üretici ve olumlu bir tüketiciolma bilincini sağlamak,•Kentsel, kültürel ve sosyal gelişmelerine katkıda bulunmak,•Kent kültürü ve metropolde yaşama konusunda donanımlı hale getirmek amacıyla kurulmuş, örgün eğitimi tamamlayıcıve ücretsiz bir yaygın eğitim organizasyonunun adıdır.Eğitim Alanları Çok ÇeşitliİSMEK’te çok geniş bir yelpazede eğitim hizmeti sunulmaktadır. “Bilişim Teknolojileri” alanında “Bilgisayar İşletmenliği-Operatör”, “Web Tasarımı”, “Görme Engelliler İçin Bilgisayar Kullanımı” gibi branşlarda eğitim verilmektedir. Bu kurslarakatılanlar, artık yaşamın vazgeçilmez bir parçası haline gelen bilgisayar konusunda kendilerini geliştirip, bilgisayarı tüm46 47