HAYAT BOYU ÖĞRENME KÜLTÜRÜ ve MESLEKİ EĞİTİM SEMPOZYUMUHAYAT BOYU ÖĞRENME KÜLTÜRÜ ve MESLEKİ EĞİTİM SEMPOZYUMUsunan Galata Satış Merkezi’nin faaliyetlerine son verilmiş olmakla birlikte bu konuya özel bir önem verilmektedir. Başlıcasatış merkezi olarak; Bağlarbaşı Satış Merkezi, Pendik Satış Merkezi ve özellikle yıl sonu sergisi kapsamında hizmetsunan Feshane Satış Merkezi bu anlamda en öne çıkanlardır.İSMEK modelinin üretim, satış ve istihdam boyutları şu alt başlıklar altında incelenebilir:İSMEK Sisteminin Üretim Boyutu;- Kendine Üretim: Takılar, süs eşyaları, kıyafetler.- Evine Üretim: Küçük ev mobilyaları, mefruşatlar, ahşap objeler.- Çevreye Üretim: Akraba, arkadaş, komşulara ve sevdiklere hediyelik eşyalar.- Dönüşüm: Kullanılan veya atılacak eski eşyaların değişik el sanatları marifetiyle yeniden kullanıma sokulması.- Değer Katma: Çok basit bazı obje, parçaların ufak işlemler sonucu değerli bir ürüne dönüştürülmesi.İSMEK Sisteminin Satış Boyutu:- Yakın Çevreye: Aile, komşu, arkadaş çevresine satışlar.- Sergi - Kermes: Sergi ve kermeslerde ziyaretçilere satışlar.- Satış Merkezi: Oluşturulan özel satış merkezlerinde satışlar.- Semt Pazarı: Semt pazarlarında tahsis edilen satış tahtalarından satışlar.- Sipariş: Mağaza ve üretim merkezlerinden özel siparişler.- Kamu Satışı: Belediye ve valilik gibi kurumların protokole vereceği hediyeler için özel üretim ve satış.İSMEK Sisteminin İstihdam Boyutu:- Atölye Kurmak: Kişisel gayretler veya ekip olarak hobi, el sanatları, hediyelik eşya, obje üretimi gibi üretim atölyeleri.- Sertifika ile İŞKUR Başvuruları: İSMEK modelinde sertifikalar MEB onaylı olduğu için, başta İŞKUR olmak üzere tümresmi iş başvurularında istihdam aracıdır.- Referans: İSMEK modelinde sertifikalar, resmi belge aramayan istihdam alanları için de referans belgesidir.- Terfi: Alınan eğitimler ile kişi mevcut işinde kariyer yapar, yeni pozisyonlar elde eder.İSMEK Sisteminin Kadın İstihdamına Katkı Boyutu:Kadınların istihdama ve üretime katkısı, kadınların kentin yetiştirme olanaklarından yararlanarak yeteneklerini geliştiripbeceri sahibi olmasını sağlamakla mümkündür. Çeşitli sebeplerden ötürü iş hayatından ve sosyal çevreden uzaklaşankadınların; değişen rolleri, aile bütçesine katkı ihtiyacı, çocuk sağlığı ve yetiştirilmesi, el sanatları ve hobi gibi ilerideortaya çıkan çeşitli gereksinimlerden dolayı yetişkin eğitimine yönelmeleri beklenmektedir.Ülkemizde ev kadını statüsündeki yetişkin kadınların çoğunlukla “anne-çocuk sağlığı, anne-çocuk eğitimi, boş vakitlerindeğerlendirilmesi” gibi yetişkin eğitimi programlarına katıldıkları görülmektedir. İSMEK kursiyerlerinin % 79’unu kadınlaroluşturmaktadır. İSMEK özelinde değerlendirdiğimizde, verilen eğitimlerin kadınların istihdam edilebilirliğinin artışındaetkili olması yanı sıra sunulan branşların büyük bir bölümünün ve bunları talep eden kadınların, daha çok hobi veel becerisi kazanma amaçları taşıdığı görülmektedir. İSMEK, ağırlıklı olarak kişisel gelişim ve kadın emeğini geliştirmeyeyönelik eğitimler vermektedir. Kadınlara verilen eğitimlerle kadınların potansiyel bir iş gücü olarak yetiştirilmesinin yanısıra, önce aile ekonomisine, daha sonra ülke ekonomisine yarar sağlanmasının hedeflendiği görülmektedir.E. İSMEK Mesleki Uzmanlık Merkezleri Ve Mesleki Eğitime KatkılarıMesleki eğitim, son yıllarda ülkemizde hayli önem kazanmıştır. Bu durum merkezi hükümetin konuyla ilgili olarak yaptığıyeni atılımlarla hayli mesafe kat etmiştir. Bu anlamda İBB İSMEK de yarı nitelikli insan kaynağı yetiştirmeyi amaçlayarak,yeni bir konseptte Mesleki Uzmanlık Merkezleri oluşturmaya başlamıştır.1. Bahçeliveler Yenibosna Mesleki Uzmanlık MerkeziMesleki Uzmanlık Merkezleri, İSMEK’in doğrudan istihdam ve üretime katkı sağlamak amacıyla oluşturmuş olduğukurs merkezlerinden biridir. 2011-2012 eğitim öğretim dönem itibariyle bu merkezde 9 branşta eğitim verilmektedir.Bu branşlar; bilgisayar destekli reklam ve tasarım, ofis programlamaları, bilgisayar programlama teknikleri, bilgisayarkullanımı, temel muhasebe, veri tabanı, web programlama, web tasarım ve nesne tabanlı programlama kurslarıdır. Sözkonusu bu kurslara 1.206 kursiyer devam etmektedir. Kapasite sorunu nedeniyle ön kayıt yaptıran ve sırasının gelmesinibekleyen kursiyer sayısı ise 3 bin 236’tır. Merkezde verilen bir başka başlık ise yiyecek ve içecek hizmetleridir. Bualanda 8 alanda eğitim verilmekte, 363 kursiyer eğitim görmekte ve 501 kursiyer ön kayıtlıdır. Güzellik ve saç bakımıhizmetleri alanında 10 farklı alanda kurs verilmekte, 310 kursiyer devam etmekte ve 497 kişi ön kayıtlı olarak beklemektedir.Bu merkezde açılması talep edilen branşlar da bulunmaktadır. Bunların başlıcaları auto cad, 3D max, ekrankartı alanlarıdır. Kaynak, fiziki mekan ve öğretici kadro eksikleri nedeniyle bu branşlar henüz hizmete sokulamamıştır.2. Gaziosmanpaşa Mesleki Uzmanlık MerkeziGaziosmanpaşa Mesleki Uzmanlık Merkezi’nde 15 faklı branşta eğitim verilmektedir. Bu branşlar, 3-6 yaş çocuk etkinlikleri,adli kalem işleri, satış görevlisi, emlak danışmanlığı, santralist, İngilizce A1, rezervasyon elemanı, temel muhasebe,web tasarım, yönetici asistanı, kasiyer, hasta ve yaşlı refakatçisi, hasta kabul işlemleri, girişimcilik ve ileri bilgisayarkullanımıdır. Bu eğitimlere hali hazırda 451 kursiyer devam etmektedir.3. Mecidiyeköy Mesleki Uzmanlık MerkeziŞişli Mecidiyeköy Uzmanlık Merkezi’nde 9 branşta eğitim verilmektedir. Bu merkezdeki kayıtlı kursiyer sayısı 686, önkayıtlı kursiyer sayısı ise 1185’tir.Mesleki Uzmanlık Merkezleri haricinde KOSGEB’le iş birliği halinde çeşitli kurslar düzenlenmiştir. Bunlar arasında AnadoluYakası’nda düzenlenen KOSGEB Uygulamalı Girişimcilik Eğitimi’ne toplam 578 aday başvuruda bulunmuştur. Bueğitime istekli olan 326 girişimci adayının mülakatları bölge ofislerinde yapılmıştır. 3 farklı bölgede toplam 90 kişiyeuygulamalı girişimcilik eğitimi verilmiştir. İlave olarak Anadolu Yakası’nda 3, Avrupa Yakası’nda 1 bölgede olmak üzeretoplam 4 gruba daha eğitim verilmesi için KOSGEB nezdinde girişimler yapılmış, eğitimlerin tamamlanması için çalışılmaktadır.V. SORUNLAR ve ÖNERİLERA. Başlıca Sorunlar1. Mevzuattan Kaynaklanan SorunlarMesleki ve teknik eğitim konusunda merkezi hükümetin yetersiz kaldığı gerçeğinden hareket edilirse, diğer kurumlarınve bunlar içinde de yerel idarelerin önemi büyüktür. Yerel idarelerin bu konuda daha fazla seçenek üretmesi zarurigörünmektedir. Seçildikleri bölgeye eğitim ve geliştirme anlamında daha nitelikli hizmetler üretmesi beklenen yerelidarelerin uygulama sorunları çözümlenmelidir. Bu anlamda kurumların açılması, işletilmesi, öğretmen istihdamı, belgetanzimi vb. konularda yaşanan sorunlar, bu kurumların katılacağı arama toplantılarıyla tartışılmalı ve çözümler hızla uygulanmalıdır.Seçildikleri bölge halkına en güzel hizmeti sunma yükümlülüğünde olan yerel idarelere, daha fazla sayıdainsanı mesleki ve teknik eğitim içerikli kurslara yönlendirebilecekleri sinerjistik bir ortam hazırlanmalıdır. Sorun çıkarandeğil, düzelten, öneren, ön alan bir mevzuatla yerel idarelerin hizmet sunma kapasiteleri artırılarak, ihtiyaç içindekiinsan kaynağının niteliği geliştirilmelidir.140 141
HAYAT BOYU ÖĞRENME KÜLTÜRÜ ve MESLEKİ EĞİTİM SEMPOZYUMUHAYAT BOYU ÖĞRENME KÜLTÜRÜ ve MESLEKİ EĞİTİM SEMPOZYUMU2. Kaynak SorunlarıBilindiği gibi İSMEK, İBB’nin desteğiyle faaliyetlerini devam ettirmektedir. İBB’nin kaynakları ise sınırlıdır. Özellikle küreselkrizin yaşanmış olduğu dönemde, yerel idarelerin gelir kaynaklarında meydana gelen düşmeye paralel olarakİSMEK’e ayrılan payda da önemli oranda kesinti meydana gelmişti. Bu itibarla, idarenin bu hizmete bakışı, “olsa daolur, olmasa da olur” şeklinde olmamakla birlikte, kaynak yetersizliği durumlarında ilk müracaat edilecek ve kesintiyapılabilecek ilk adres olmaktan çıkmalı, çıkarılmalıdır. Çünkü, eğitim hizmeti, bize göre bir yerel idarenin yapabileceğien önemli hizmettir. İnsana yapılan yatırımdır. Bir idare, temsilcisi olduğu vatandaşlarının kendilerinin dahi göremediğiihtiyaçlarını tespit etmeli ve bu ihtiyaçlarını onlarla paylaşmalı, onları ikna etmeli, düzenleyeceği eğitim ve geliştirmeetkinlikleriyle onları çağa uygun niteliklerle donatmalıdır. Bu itibarla İBB’de İSMEK bünyesinde verilen hizmetleri, sunduğuhizmet yelpazesi içinde birinci derecede öncelikli hizmetler başlığı altında değerlendirmekten ve kaynak sorunlarınedeniyle bu halk üniversitesi hizmetinden geri adım atmamalıdır.Merkezi idarenin de mevzuatında gerekli düzenlemeleri yaparak, yerel idarelerin sunmuş olduğu bu kapsamdaki hizmetlerefarklı başlıklar altında destek vermeye yönelik “yenilikler” yapmalıdır. Benzeri hizmetler Halk Eğitim Merkezleri’ndeyapıldığında karşılanmaya devam edilen başlıklardan bazılarının, bu kapsamda gerekirse öğretmen-eğitici ücretlerininilgili bakanlığın bütçesinden karşılanması düşünülmelidir. MEB kapsamında başlatılan “Okullar Hayat Olsun” projesi bubaşlık altında zikretmemiz gereken önemli bir araçtır. Ancak başarı şansı, MEB bünyesinde görev yapan idarecilerininsafına, kişisel tercihlerine bırakılmamalı, mazeret üretmelerine meydan verilmeden okullar gerçekten hayat olmalı,İSMEK türü hizmet veren kurumların MEB bünyesindeki tüm okullarda, kiradan ve diğer sabit giderlerden arındırılmış,maliyetlerden kurtulması sağlanarak, kurumlar arası sinerjinin geliştirilmesine yönelik ciddi iş birlikleri yapılmalı, yönetişimegeçmiş bir hizmet alanı ortaya koyulmalıdır.3. Yöneticilerin Kavramsal Bakış SorunlarıİSMEK ve benzeri şekilde yerel idarelerin desteğiyle sunulan hizmetler, bu yerel idarelere ait olan kaynakların sunulmasıgereken hizmetlere taksimiyle oluşturulmaktadır. Yerel idarelerin pastasının ne kadarlık kısmının bu tür hizmetlereyansıtılacağı ise yerel otoritelerin tercihine bırakılmıştır. Daha yalın bir ifadeyle, bu tür hizmetlere verilecek destek,yerel otoritelerin vizyonlarıyla doğru orantılıdır. Yerel idareciler, gelecek vizyonu olarak açık görüşlü oldukları oranda,bu tür katma değeri çok yüksek olan hizmetleri öne almakta, her dönem ciddi desteklerle hizmetlerin önünü açmayaçalışmaktadırlar. Uzun soluklu, stratejik bakış açısından yoksun olan yerel otoriteler ise, maalesef bu tür hizmetleriboşa zamanların geçirildiği, özellikle de bayanların hoşça vakit geçirmek için gittikleri mekanlar olarak tanımlamakta,bu anlamda da gerekli ilgi ve desteği vermemektedirler. Gerçekte ise, bu kapsamda verilen hizmetler, topluma, yerelidarelerin gücünü aldıkları halka, birinci elden verdikleri, stratejik değeri hiçbir şekilde tartışma götürmeyen, müphemyanının olmadığı, net, doğrudan halk üniversitesi hizmetleridir. İSMEK vb. kurumların verdiği hizmetlerin ücretsiz olması,daha doğrusu bunun bedelini vatandaşın farklı yollardan ödemesi sayesinde, kursiyerlerin cebinden doğrudanbir gider çıkmamaktadır. Ülkemizdeki milli gelir seviyesi, ailelerin asgari geçim standartları, hane gelirleri, asgari ücretseviyesi göz önüne alındığında ve İstanbul’daki ailelerin genel ekonomik durumu göz önüne alındığında bu tür kurslaradevam eden kesim, kendilerine ücretsiz olan bu seçenek konulmadığı takdirde kesinlikle bu tür kurslara gidemeyecekgelir diliminde bulunmaktadır. Kursiyerlerin önemli bir bölümü bu gruba girmekte olduğundan, ücretsiz seçeneklersunulmadığında eğitimsiz, görgüsüz, birçok seçenekte de mesleksiz kalacaklardır diyebiliriz.Kursiyerlerin aile gelirleri göz önüne alındığında, ücret ödeyerek bu tür kurslara kaynak ayırması mümkün görünmeyenaileleri bu tür hizmetlerden mahrum bırakmak, bir yerel idare için kabul edilemeyecek bir durum olarak algılanmalıdır.Halka giden ve oy isteyen yerel otoritelerin, aldıkları oylar ve sosyal devlet ilkesi gereği sözlerine sadık olmaları ve temsilettikleri halkın ihtiyaçlarına odaklanmaları kaçınılmazdır. Halk ise, kendisine verilen sözlerin yerine getirilip getirilmediğinitakip etmeli, söz verdiği halde eğitim ve gelişimi için gerekli çalışmaları yapmakta cimri davranan idareleri sandıkönlerine konduğunda değerlendirmelidir.İş dünyasında sık müracaat edilen bir uygulama, kriz kokusunun alındığı dönemlerde ilk etapta reklam harcamalarıkısılmaktadır. Benzeri bir şekilde de yerel idareler gelirlerinin düştüğü dönemlerde İSMEK vb. kurslara ayırdıkları kaynaklarıkısmamalı, geliştirmeye yönelik farklı seçenekler üretmelidir. Bu anlamda yerel otoriteler, kendilerini bir kez dahaseçecek halkın karşısına yaptıkları hizmetleri reklam etmek için çıkmaktan ziyade onların eğitim ve gelişimleri için dahafazla seçenek, daha nitelikli seçenekler üretmeye odaklanmalıdır.B. ÖnerilerBir yenilenme, heyecan sağlama anlamında Milli Eğitim Bakanlığı’nın başlatmış olduğu kampanya kapsamında İSMEKyöneticilerinin önermiş oldukları gibi kendini tanımlamasını, yenilemesini de önerebiliriz. İSMEK’in Sanat ve MeslekEğitimi Kursları yerine “Hayat Boyu Eğitim Merkezi” olarak konumlandırması da mantıklı olabilecektir. Böylece, MilliEğitim Bakanlığı’nın yeni vizyonuna uygun olarak, İSMEK de kendisini daha anlamlı bir şekilde konumlandırmış olacaktırdiyebiliriz. Bu kapsamda bir konumlandırma önerisi olarak İSMEK “Sürekli Eğitim Merkezi” de düşünülebilir. Bilindiğigibi gerek üniversiteler gerekse ciddi araştırma ve eğitim kurumları, kurmuş oldukları sürekli eğitim merkezleriyle,muhataplarının değişen dünyanın yeni trendleri konusundaki eksikliklerini ve gelişmelerini telafi etmekte, insan kaynaklarınıeğitip geliştirmektedir.Yerel yönetim üst düzey yöneticilerinin iş yoğunluğu nedeniyle tam olarak bu tür hizmetleri yerinde gözlemleyemediklerigörülmektedir. Gözlemleyemedikleri için de büyük resmi görmekte zaman zaman kısır tartışmalar yaşandığı gözönüne alınırsa, yerel yöneticiler, özellikle de üst düzeyde bulunanlar, kursları sık sık ziyaret etmeli, kursları bitirenlerinkariyerlerindeki değişimleri takip etmeli, bu hizmetlerin halk nezdinde gördüğü itibarı gözlemlemelidir. Ayrıca bu türziyaretleriyle bakış açılarını hizmet sunulan mekanlara aktarma, halkın nabzını okuma ve diğer hizmetler hakkındaalacakları geri bildirimler, yürütmüş oldukları diğer görevlerin daha etkin yapılmasına da katkıda bulunacağı gözdenuzak tutulmamalıdır.İSMEK ve benzeri kurumlarda eğitici olarak görev yapanlar üzerinde sürekli eğitimler gerçekleştirilmelidir. Bu tür hizmetlerintemel amacı olan eğitim, eğitimin temel aracı ise eğitmendir. O halde eğitmenler sürekli olarak alanında uzmanolan eğiticiler tarafından oluşturulan hizmet içi eğitimlere alınmalıdır. Kursu açmak, fiziki imkanları temin etmek,kursiyer bulmak nihai amaç olarak telakki edilmemelidir. Nihai amaç, yapılan yatırımlar karşılığında nitelikli eğitimlerinverilmesidir. Bunun için de eğitmenlerin eğitimi de düşünülmelidir. Ayrıca kursiyerler üzerinde zaman zaman anketleruygulanmalı, eğitimin kalitesi de ölçülmeli ve düzeltici tedbirler alınmalıdır.Yerel idarelerin bu tür hizmetlere daha fazla kaynak ayırmasını sağlayacak mevzuat değişiklikleri yapılmalıdır. Bu alandaistihdam edilecek eğiticilerin maliyetlerinin tamamı yada bir kısmı merkezi bütçeden karşılanabilir. Bir başka destekçalışması olarak eğitime destek kampanyalarında olduğu gibi iş adamlarının ve diğer hayırseverlerin bu kurumlar içindoğrudan destekleri sağlanmalıdır. Gerek bina gerekse diğer sabit maliyetlerin karşılanması kapsamında belirli kampanyalaryapılarak yerel idareler üzerindeki mali baskı hafifletip daha çok sayıda hizmet sunma imkanı oluşturulabilir.İş dünyası, ilgili meslek odalarıyla İSMEK arasındaki iletişimi artıracak çalışmalara ağırlık verilmelidir. Bu kuruluşlarla,teorisi İSMEK bünyesinde, uygulamalı eğitimleri ise ilgili kuruluşlarda olacak şekilde ortak çalışmalar yapılmalıdır. Butürde yapılacak çalışmalarda, kursiyerlerle doğrudan iletişimde olan iş yerleri, kursiyerleri daha yakından tanıyacağı içinistihdam edilme oranları da artacaktır. Sadece İSMEK modüler programında yer alan kurslar değil, iş dünyası ve meslekörgütlerinin talep edeceği diğer alanlarda da kursların açılması gündeme alınmalı, bu yolla genç nüfusun istihdam edilebilirliğininartırılmasına katkı sağlanmalıdır. Bu alanda özellikle irtibatta olunması gereken başlıklardan bazıları; tekstil,halıcılık, turizm sektörü, yarı inşaat uzmanlığı alanları sayılabilir.İSMEK bünyesinde verilen kursların ikinci, üçüncü seviyelerinin verilmesi için ek yatırımlar yapılmalıdır. Özellikle bilgisayar,yabancı dil gibi alanlarda eğitim alan kursiyerler, daha ileri seviyelerde eğitimler talep etmektedir. Bu tür eğitimlerinverilmesi ve yabancı dil kurslarının merkezi yerlerde verilmemesine yönelik tedirginlikler giderilmeli, halk adına hizmet142 143