mimarlığı “sosyolojik olarak” anlamak - Mimarlar Odası Ankara Şubesi

Le Corbusierürün. Her girişimin kaynağında zeka yatar ve gözüpekbuluşlar arzulanır. İşyerinin ahlak anlayışıdeğişmiştir; bugünün büyük işyeri artık sağlıklı birorgandır. Eğer bu yeni gerçeği geçmişle karşılaştırırsak,yöntemler ve girişimlerin ölçeği açısındabir devrim olduğunu görürüz.Yapım, kendi yöntemlerini bulmuştur. Bu yöntemler,binlerce yıldır boşuna aranan “özgürleşmeyi”gerçekleştirmiştir. Yeterince kusursuz gereçlerdenyararlanıldığında, hesap ve buluşlarla her şeyinyapılması olasıdır ve bu tür gereçler vardır. Betonve demir, şimdiye kadar bilinen inşaat örgütlenmelerinitümüyle değiştirmiştir; bu malzemeler,matematiksel hesaba ve kurama, şaşmadan vehatasız olarak uygulanabilirler; böylece hemerişilen başarı açısından, hem de doğal olgularıanımsatan ve doğada gerçekleştirilen deneyimleriyeniden üreten görüntüleri açısından, biziyüreklendiren sonuçlar verirler. Eğer bu durumugeçmişle kıyaslarsak, sadece uygulanmayıbekleyen ve eğer alışkanlıklarımızdan vazgeçmeyibilirsek, şimdiye kadar katlanılan güçlükleri aşıpgerçek bir özgürleşmeyi sağlayacak çözümlerinbulunduğunu görürüz. Yapım koşullarında devrimolmuştur.Mimarlık kendini değişmiş yasaların karşısındabulur. Öylesine büyük ölçekte yenilikler olmuşturki, saplantımız olan eski biçemler artık bunlarıgizleyemez. Yapım yöntemlerinin mimari biçemeve dizeme kazandırdığı öylesine büyük yenilikler,düzenlemede, sınai ve kentsel programlarda öylesinebüyük değişiklikler vardır ki, sonunda bunlarsağduyumuza gerçek mimari yasalarla seslenirler;bu yasaların temelinde kütle, dizem ve oranvardır.işinde katettiği tinsel yolun aynısına işi dışında dadevam etmesini engeller; bir aile kurup, dünyadakitüm hayvanların ve şimdiye kadar tüm insanlarınyaşadığı gibi, düzenli bir aile yaşantısı sürdürmesini,yani varlığının organik gelişimini engeller.Toplum böylece ailenin yıkımına tanık olur ve buyüzden yok olacağının farkına varır.Bir buyruk haline gelen modern anlayışla yüzyıllardanberi süregelen boğucu bir döküntüyığını arasında büyük bir uyuşmazlık hükümsürmektedir.Sorun, yaşamımızın gerçeklerini kapsamına alacakbir uyarlama sorunudur.Toplum elde edeceği veya edemeyeceği bir şeyişiddetle arzulamaktadır. Her şet ortadır; her şeygöstereceğimiz çabaya ve bu kaygı verici belirtileredikkatimizi yoğunlaştırmamıza bağlıdır.Mimarlık veya Devrim.Devrimden kaçınabiliriz.DİPNOTLAR:1Le Corbusier’in 1923 yılında yazdığı “BirMimarlığa Doğru - Versune Architecture” isimlikitabının içindeki bu yazı Türkçe çevirisinin285-304 sayfaları arasında yer almaktadır. Bkz.Corbusier, Le, Bir Mimarlığa Doğru, İstanbul:YKY,1999. Çeviren: Serpil Merzi2Metinde söz edilen bu resimler önceki nottabahsedilen kitapta yer almaktadır ancak bazı tekniknedenlerle bu yazıya alınmamıştır.Biçemler artık yoktur, bizim dışımızdadır; eğerhâlâbize musallat oluyorlarsa bu, asalakların verdiğirahatsızlığa benzer. Eğer bu durumu geçmişlekıyaslarsak, 40 yüzyıldır maddeler ve yönetmelikleraltında bunalan eskimiş mimarlık yasalarınınartık bizi ilgilendirmediğini görürüz; eski sistemile artık ilişkimiz kalmamıştır; değer yargıları gözdengeçirilip, düzeltilmiş, mimari kavramlardadevrim olmuştur.Dört bir yandan gelen tepkilerden etkilenip kaygıduyan bugünün insanı, bir yandan yararlı, kullanışlınesneleri tam bir yalınlıkla üreten, düzenli,mantıklı ve açık yeni bir dünya duyumsar, diğeryandan da kendini eski ve düşmanlık dolu bir ortamdaşaşırmış bulur. Bu ortam onun barınağıdır;kenti, sokağı, evi, apartmanı karşısına dikilir ve10dosya mimarlığı “sosyolojik olarak” anlamak