mimarlığı “sosyolojik olarak” anlamak - Mimarlar Odası Ankara Şubesi

Yatırımcı Peyzajlar: Küresel Kentin Yeni Mitleri 1Selin Çavdar, Peyzaj Mimarı, ODTÜ, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Araştırma GörevlisiBugün orta ölçekten büyük ölçeğe birçok kentküresel sermayeye erişmek; kültürel, ekonomik vesosyal açıdan canlı kalabilmek amacıyla küreselağlara bağlanma ve onların arasında yer alma yarışıiçindedir. Yerel yönetimler ve politika üreticilerise, küresel yarış ortamı içerisinde, küresel yatırımcılarve onların iş ağları, kalifiye iş gücü içinkenti çekici kılmanın yollarını aramaktadır. Kentiküresel bir çekim merkezi haline getirmek, markalaştırmakve kentin prestijli, çağa özgü imgelerinitasarlamak için strateji setleri üretmektedirler.Kenti markalaştırırken ya da sosyo-mekânsal açıdandönüştürürken kuşkusuz en önemli adımlarkentte yeni mekanlar ve imgeler üretmek, kültür,sanat, spor gibi mega-etkinliklere ev sahipliği yapabilmekve dünyaca tanınan sanatçı, yazar vb.kimliklerin kentte yaşamasını sağlamaktır. Fakatküresel sermaye ve ona erişim konusu, artık sadecekent ve bölge ölçeğinde ele alınamamaktadır.Markalaşan kent parçaları; örneğin finansmerkezleri ya da mega-etkinlik alanları, küreselağlarda kentten bağımsız ama kentin fiziksel gelişimiüzerinde etkili birer mikro çekim merkeziolarak yerini almaktadır. Yeni gelişim alanlarınıninşa edilmesi ise farklı kentsel grupların yaşadıklarıyerden tasfiye edilmesi ya da yaşam biçimlerininve kentle ilişkilerinin zorunlu dönüşümü ilesonuçlanmaktadır. Dolayısıyla, inşaat sektörününkentteki en karlı yatırım sektörlerinden birine dönüştüğünüsöylemek yanlış olmayacaktır. Bu süreçte,özel sektörde çalışan mimar ve peyzaj mimarı,yatırımcının talepleri doğrultusunda yarışmaidealini mekânsallaştırmakla görevlidir. Alışverişmerkezleri, kapalı yerleşim-konut alanları (gatedcommunity), plazalar, iş merkezleri küreselleşenkentin yeni imgeleri ve ikonları olarak tasarlanmaktadır.Türkiye’nin küreselleşme serüveniiçerisinde ise İstanbul temsili bir öneme sahiptir.İstanbul’un mekânsal dönüşümü ve bu dönüşümekoşut yeni yaşam tarzları kenti hızla değiştirmektedir.Konut, sosyal merkez, spor kompleksi ve işve alışveriş merkezi gibi fonksiyonları bir aradasunan mega-projeler İstanbul’da parçalı bir şekildeyayılan dönüşümün göz ardı edilemeyeceksembolleridir. Projelerin yataydaki ve dikeydekibüyüklüğünün yanı sıra kent parçasının periferindekialanları ekonomik, fiziksel ve sosyal açıdandönüştürmedeki zorlayıcılığı birçok disiplin tarafındantartışılmakta; üretilen kamusal kullanımve erişim kısıtları, sosyal entegrasyon konuları giderekdaha fazla eleştirilmektedir. Bu yazıda elealınacak problem ise küresel kent İstanbul’un yenimekânları ve imgeleri üretilirken; kentin sosyal,kültürel ve strüktürel elemanlarından biri olanpeyzajın kavramsal ve temsili açıdan nasıl yenianlamlar kazandığını ve artık nasıl bir bağlamda56dosya mimarlığı “sosyolojik olarak” anlamak