mimarlığı “sosyolojik olarak” anlamak - Mimarlar Odası Ankara Şubesi

Bölüm 3: meşruiyetMimarın Ötekisi Olarak ‘İçmimar’Meltem Ö. Gürel, Doç. Dr., Bilkent Üniversitesi, Güzel Sanatlar, Tasarım ve Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü“Bir bina sabun köpüğünün baloncukları gibidir.Eğer, hava içeriden düzenli bir şekilde dağıtılıp kontroledilirse baloncuk kusursuz ve muntazam olur. Dışiçerinin sonucudur.” 1Bu ifade 20. yüzyılın en etki bırakan mimarlarınınbaşında gelen Le Corbusier tarafından BirMimarlığa Doğru (Vers une Architecture, 1923)kitabında yazılmıştır. Le Corbusier’e göre plan içtendışa doğru gelişir; kütle ve yüzey planla belirlenir.Le Corbusier’in sözleri Frank Lloyd Wright,Mies van der Rohe, Walter Gropius gibi ModernAkım’ın yıldız mimarlarının iç mekâna verdiğiönemi yansıtır. Bu önem Henry-Russell Hitchcockve Philip Johnson tarafından iki büyük dünya savaşıarasındaki yıllarda Avrupa Modernizmi’niAmerikan mimari camiasına tanıtmak amacıylakaleme alınan Uluslararası Stil (The InternationalStyle,1932) kitabında da kendini gösterir. Herne kadar temelinde sosyal reform fikirleri yatanAvrupa Modernizmi’ni bir stile - bir reçete silsilesine- indirgeme tarafıyla kritik edilse de, kitapmodern mimariyi tanıştırma ve yaymada etkili olmuştur.Kitapta Hitchcock ve Johnson “hacim olarakmimarlığın” Uluslararası Stil’in ana prensiplerindenbiri olarak tanımlar ve bu görüşü “çağdaşyapı metodlarının bir strüktürel iskelet veya kafes”sağlamasına bağlarlar. 2 Kuşkusuz, planın taşıyıcısistemden bağımsız olarak düşünülebilmesiEndüstri Devrimi sonrası 19. yüzyıl mimarlığınınönemli gelişmelerindendir. Joseph Paxton tarafından1851 yılında inşa edilen sergi salonu, TheCrystal Palace, ve Victor Horta tarafından tasarlananve mimari yönüyle olduğu kadar dekoratif tarafıylada kendini gösteren Art Nouveau akımınınikonik temsilcilerinden Tassel House (1892-93), içhacmin açılmasının en seçkin örnekleri arasındadır.Modern Mimari bağlamında, Le Corbusier’nin1914 tarihli Dom-ino projesi taşıyıcı sistemi dışcephe ve iç hacimden ayıran öncü bir tasarımveya prototip olarak kabul edilir. Walter Gropiustarafından 1926 yılında tasarlanan Bauhaus binalarıyine kütle yerine hacim veya iç mekân olarakmimarlığın ön plana çıkarıldığı önemli bir örnektir.Yaratılan iç hacim tasarım anlamında mimaridilin uzantısı olarak çerçevelenir.Modern Mimarlık’ta iç mekân vurgusu ünlü Türkmimarları Sedad Hakkı Eldem ve Seyfi Arkan’ınişlerinde de ön plandadır. Mekânın tek elden vetek tasarım felsefesi ile yoğrulması gerektiğini savunanModernist “usta mimarlar” gibi Eldem veArkan da iç mekânı mimarinin ayrılamaz bir bütünüolarak görmüşler, kendilerini iç, dış ve mobilyadahil olmak üzere mekânın tamamının tasarımındansorumlu aktörler olarak kabul etmişlerdir. Busöylem 1931 yılında basılan ilk Mimar dergisindedosya mimarlığı “sosyolojik olarak” anlamak47