mimarlığı “sosyolojik olarak” anlamak - Mimarlar Odası Ankara Şubesi

Dikkat ederseniz Sinan’ın döneminde bina ustalarıhep kendilerinin bina ederek bir tür şiir inşaettiklerinden dem vururlar sıklıkla. Bakınız, bubugün bile hâlâ ölmemiş bir şey, çoğu mimarınyüreğinde.Bir mimar-şair “ben yaşamın şiirini şu eserlerimleyazıyorum” diyebilir elbette. Ama buradaki ‘ben’modern anlamda kullandığımız mekân kavramınıbilmeden gerçekleştirmektedir bunu. Ortaya yeryer hayranlık uyandırıcı şeyler çıkıyor kalburüstüörneklerde. Bunun siyasi iktidarla olan ilişkisini,dahası mimarın iktidar kurmasıyla ilişkisiniülkemizde henüz doğru dürüst tartışmıyoruz. Bunakarşın, iktidara ilişkin tonla yüzeysel laf salatasıokuyor, dinliyoruz. Bu genellikleri irdelemedenfelsefe yapmaya öykünen, bazı eserlerindendolayı ya da başka yollarla bir biçimde tanınmışmimarlar da bu duruma bilmeden ya da bilerekkatkıda bulunabiliyorlar.Dürüstçe konuşursak, mimarlık bence çok önemlibir meslek; onun da ötesinde gönül koyan içinciddi bir ‘uğraş’, bir yaşam tarzı. Yaşamasını bileniçin belki de ‘fikirlerle yaşama’nın en yüce ve endoyurucu örneklerinden birisi. Başta Sinan Ustabeni affetsin, büyük eserler dikmiş mimarlarınyaptıklarına saygım elbet var; ama saygı kişileridevleştirip önünde ezilmekten geçmiyor.Eğer, bir mimar da bir yerle ilgili kutsal ve hattaulvi olduğunu düşündüğü bir tasarım yapıyor vegiderek gerçekleştiriyorsa o kişide kutsallığı uyandıranbir duyarlılık var diyebiliriz. Neyi ortayakoyduğu ve ortaya konulanın bizde uyandırdığıdırönemli olan; kendisinin yaptıklarını Müslümanlıkya da bir başka inanç adına meşrulaştırması değil.Ama bir mimar bir keresinde bunu gerçekleştirdidiye, her zaman ve yerde aynı başarının altınaimza atamaz, değil mi? Onu da hiçbir insandanbekleyemeyiz herhalde…dipnotlar1Bu yazı Hasan Ünal Nalbantoğlu’nun 2005yılı Aralık ayında Mimarlar Derneği 1927’deyaptığı “ Mekân”: Bir ‘Modern Çağ’ kategorisiniSorgulamak başlıklı konuşmasından sonra dinleyicilerinsorularına verdiği cevaplardan derlenmiştir.Metnin tamamı için bkz. Mimarlar Derneği1927 – Dönem Etkinlikleri 2004-2006, Ankara:Yalçın Matbaacılık, 2006, s.285-312.20dosya mimarlığı “sosyolojik olarak” anlamak