mimarlığı “sosyolojik olarak” anlamak - Mimarlar Odası Ankara Şubesi

öğrenelim onları. Anneannen de bilsin kendi birikimininve yaşam deneyiminin değerli olduğunu,önemsendiğini. Bilsin torununun eğitimine birparçacık da olsa kendisinin de katkıda bulunduğunuve senin yarın bir mekân tasarlarken bu paylaştıklarındanyararlanacağını... Artık kalkamadığıiçin uzandığı yatağında dört duvarı görmektenrahatsız olduğunu hatırlayacaksın. “Şu pencerebiraz daha alçak oluvereymiş ağaçları görürdüm,gelen geçene bakardım en azından” dediğinianımsayacak ve belki de daha alçak pencerelertasarlayacaksın; bir başka anneanne mutlu olacako zaman....Bu noktada, ne kadar ‘kullanıcı’, ‘öğrenci’, ’öğretimgörevlisi’, ‘mimar’, ‘iç mimar’, ‘tasarımcı’ gibikategorilerden uzaklaşırsak ve roller arası geçirgenliğiartırırsak, o kadar başarılı olacağımıza inanıyorum.‘Ben’, kaçınılmaz olarak ‘ben olmayan’ıberaberinde getiriyor, ama ‘biz’ katılımcı bir yaklaşım.‘Biz’ , içine alıyor, kapsıyor, kucaklıyor.Farklar azaldığında, ayrımlar azaldığında, ‘ben’arka plana gittiğinde, herkes ‘biz’ olduğunda ve‘biz’in dışında hiç kimse kalmadığında; herkesiçin-tasarımmümkün.Birey, bir yandan ‘ben’ olarak farklılığıyla var olmaya,kendi özel ve özgün biricik potansiyeliniortaya çıkarmaya ve üretmeye çalışırken aynı andao birey olma güdüsünü arka plana atarak üretiminiherkes için yapmaya niyetlenmeli. Bence, eğitimde işte bu mesleğin doğasında olan ikilemiuzlaştıracak ve birbirini destekler hale getirecek,çelişkilere çözüm üretecek mekanizmaları içindebarındıran bir değerler sisteminin oluşmasına katkıdabulunmalı.Bağla gözlerini öyle duyumsa çevreyi. Nasıl? Birtuvalete gir bakalım. Hijyenik olsun diye, hiç biryere dokunmadan hareket edilsin diye tasarlanansensörlü musluklar, sensörlü kağıt havlu makineleriişe yarıyor mu sen el yordamıyla tüm duvaryüzeylerine dokunarak yolunu bulmaya çalışırken?Tekerlekli sandalyeye otur, bak bakalım sandığınkadar kolay mı şuradan şuraya gidivermek?Neymiş tüm kitaplarda yazan, olması gereken eğiminen az iki katı olan rampadan aşağı uçarcasınainerken yaşadığın huzursuzluk ve korku; veya yukarıçıkarken kollarında hissettiğin zorlanma? Eh,en azından burada rampa var bak ilerideki binayayardımsız giremiyorsun bile, neler hissediyorsun?Bir de o gelen geçenin bakışları? Bu çalışmadansonra “yaşanılan zorlukları kelimelerle ifade etmekyetersiz, kendimi çok bencil hissettim…”diyebiliyorsan ve bu duygularını yarın meslekyaşamında hatırlayacaksan, bu yeterli. Benimkuzenim gelemedi Amerika’dan, yaşayamadı tekerleklisandalyede bu ülkede… evin duvarlarınındışında bir hayat olamayacağı için. Teyzemin deözlemini duyduk böylece, kuzenimin de… amabir sonraki neslin teyzeleri ve kuzenleri belkiyaşayabilecek kendi ülkelerinde sevdiklerine yakın…senin sayende, sizin sayenizde…DİPNOTLAR:1Benzer şekilde mimarlık eğitimi ile ilgili tartışacaklarım,içinde bulunduğum iç mimarlık eğitimive diğer tasarım disiplinlerinin eğitimi için debüyük ölçüde geçerli olacaktır .2M.S. Larson, Behind the Postmodern Façade,University of California Press, Berkeley, 1993, s.5.3J. Blau, Architects and Firms, MIT Press,Cambridge, MA, 1984.4M.S. Larson, a.g.e., s.105,107.5P. Johnson, “The Seven Crutches of ModernArchitecture”, Theories and Manifestoes inContemporary Architecture, ed. C. Jencks ve K.Kropf, Academy, West Sussex, 1997, s. 209.6L.I. Kahn, “Silence and Light”, a.g.e., s.237.7T. Ando, “Beyond Horizons in Architecture”,a.g.e., s.258 .8Bu görüş, kendi öğrencilik deneyimim ileBilkent Üniversitesi iç mimarlık öğrencilerinebelirli aralıklarla 12 yıl boyunca verdiğim TemelTasarım derslerindeki gözlemlerime dayanıyor.9R. May, The Courage to Create, Bantam,NY, 1976 .10A. Perez-Gomez, “Education of an Architect:Unraveling a Point of View”, Education of anArchitect: A point of view, the Cooper UnionSchool of Art and Architecture, The MonacelliPress, NY, s.17.11Her sene iç mimarlık birinci sınıfa başlayanöğrencileri için düzenlenen bölüm tanıtımı programındakonuşmacı olarak davet edilen 1., 2.,3. sınıfı bitirmiş öğrencilerimiz yaşadıkları sürecipaylaşırken hep de bu noktaya değinirler.12A. Maslow, Motivation and Personality,Harper, New York, 1954dosya mimarlığı “sosyolojik olarak” anlamak39