Atlas Tarih Özel Sayı
Atlas Tarih, Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. yılını özel bir sayıyla selamlıyor. Bu özel sayıyı, yarım asra yaklaşan tarihiyle cumhuriyetimizin köklü kurumlarından olan Sütaş iş birliğiyle hazırladık.
Atlas Tarih, Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. yılını özel bir sayıyla selamlıyor. Bu özel sayıyı, yarım asra yaklaşan tarihiyle cumhuriyetimizin köklü kurumlarından olan Sütaş iş birliğiyle hazırladık.
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Tiyatro ve sinemanın<br />
öncüsü Muhsin Ertuğrul<br />
(solda). Yönetmen<br />
Muhsin Ertuğrul, “İstanbul<br />
Sokaklarında” filminin<br />
çekimlerinde (altta).<br />
Muhsin Ertuğrul:<br />
Tiyatro ve sinemada ilkler<br />
Cumhuriyet dönemi kültür ve sanat<br />
yaşamının ilk yıllarına, “Yarın<br />
kıyamet kopacağını bilsem, bugün<br />
tiyatro açardım” diyecek kadar işine<br />
âşık bir ismin; Muhsin Ertuğrul’un<br />
damga vurduğunu söylemek yanlış<br />
olmayacaktır. 7 Mart 1893’te İstanbul’da<br />
doğan Muhsin Ertuğrul, koyduğu kurallar<br />
ve özverisiyle o güne dek hor görülen<br />
bir sanatı, gerçek kimliğine kavuşturma<br />
yolunda önemli başarılar elde etmiş bir<br />
sanatçı. Cemal Nadir, Muhsin Ertuğrul’u<br />
“Kendisi tiyatroda bulunmadığı<br />
zamanlarda palto veya şapkasını askıda<br />
bırakarak asayişi muhafaza eder”<br />
sözleriyle tanımlıyor. Gökhan Akçura<br />
ise Muhsin Ertuğrul’u, “Türkiye’nin ilk<br />
şehir tiyatrosu olan ‘Darülbedayi’ onun<br />
ellerinde büyüdü. Tiyatroda eğitimin<br />
önemine her zaman inandı ve ilk tiyatro<br />
okulunu kurdu. Yarının seyircisini<br />
yaratmanın bugünün çocuklarına<br />
tiyatroyu sevdirmekten geçtiğini anladı<br />
ve ilk ‘çocuk tiyatrosunu’ hayata geçirdi.<br />
Dünya klasiklerini Türk seyircisine<br />
tanıtmanın en önemli görevlerden<br />
biri olduğunu kanıtladı. Rejisörlüğün<br />
önemini hatırlattı. Devlet Tiyatrosu’nun<br />
kurucusu oldu ve ilk genel müdür olarak<br />
görev aldı” sözleriyle anlatıyor.<br />
Muhsin Ertuğrul sinema dünyasına<br />
adım attığında ülkede henüz bir<br />
film endüstrisi kurulmamıştı. Tıpkı<br />
tiyatroda olduğu gibi sinemada da<br />
sıfırdan başlayarak işe koyuldu ve ilk<br />
film stüdyosunu kurdu. 1923’te Halide<br />
Edip Adıvar’ın aynı adlı romanından<br />
uyarladığı “Ateşten Gömlek”, Kurtuluş<br />
Savaşı’nı konu alan ilk filmdi. Bedia<br />
Muvahhit ile Neyyire Neyir (Ertuğrul),<br />
“Ateşten Gömlek” ile ilk Müslüman Türk<br />
kadın sinema oyuncuları olarak sinema<br />
tarihine geçtiler. İlk sesli Türk filmi<br />
olan 1931 yapımı “İstanbul Sokaklarında”<br />
filminde de Muhsin Ertuğrul imzası<br />
vardı.<br />
“darülbedayi<br />
onun ellerinde<br />
büyüdü.”<br />
Cumhuriyetin<br />
operetli yılları<br />
Cumhuriyetin ilanıyla birlikte canlanan sanat yaşamı, müzikli sahne oyunları ve operetlerle daha<br />
da renklendi. Aslında operetler Tanzimat Dönemi’nde yabancı topluluklar aracılığıyla İstanbul’un<br />
eğlence yaşamına girmişti. Cumhuriyetin ilanından sonra halktan büyük ilgi görmeye başladı. Dönemin<br />
ilk telif opereti, Vedat Örfi Bengü’nün 1925’te metnini yazıp müziklerini yaptığı “Balo Kaçakları”dır.<br />
1928’de ilk özel operet topluluğu olarak kurulan Süreyya Opereti, kadrosu ve repertuvarıyla<br />
diğerlerinden ayrılır. Semiha Berksoy, Nezahat ve Avni Dilligil, Lütfullah ve Celal Sururi, Reşit Gürzap ve<br />
Toto Karaca gibi isimler kadrosunda yer almıştır. Ancak Ekrem Reşit ve Cemal Reşit (Rey) kardeşlerin<br />
“Lüküs Hayat”ı, yıllar içinde Türk tiyatrosunun en başarılı ve kalıcı klasiklerinden biri haline geldi.<br />
Bedia Muvahhit<br />
ve Vasfi Rıza<br />
Zobu, Yalova<br />
Türküsü’nde.<br />
102 ATLAS TARİH<br />
100_111_K-E-CF-cumhuriyetsanat.indd 102 20.10.2023 17:15
Change language