Atlas Tarih Özel Sayı
Atlas Tarih, Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. yılını özel bir sayıyla selamlıyor. Bu özel sayıyı, yarım asra yaklaşan tarihiyle cumhuriyetimizin köklü kurumlarından olan Sütaş iş birliğiyle hazırladık.
Atlas Tarih, Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. yılını özel bir sayıyla selamlıyor. Bu özel sayıyı, yarım asra yaklaşan tarihiyle cumhuriyetimizin köklü kurumlarından olan Sütaş iş birliğiyle hazırladık.
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
diretmese, kadın davasının uzayacağı bellidir.<br />
Kısacası, bizler bugün özgürce okuyup<br />
istediğimiz işi yapıyorsak, yüzyıl önce bizler<br />
için mücadele etmiş nice kıymetli kadına ve<br />
Mustafa Kemal ve güvendiği bir avuç arkadaşına<br />
müteşekkir olmamız gerekir.<br />
1839 tarihinden itibaren pek çok eserde<br />
kendini gösteren kadın hareketi “hareket-i<br />
nisvan” ya da Mehmet Cavid’in değimiyle<br />
“mesele-i isti’naiyye” zamane dergilerinde<br />
hicvedilmiş, kadınların güçlenme olasılığı,<br />
pek çok kalem tarafından büyük bir tehlike<br />
olarak resmedilmişti. Patriarkinin kalemleri,<br />
kadın tehdidine değinip dalga geçercesine<br />
mürekkep dökerken Fatma Aliye, Şair Nigar<br />
ve Zafer Hanım gibi yazar ve şairlerimiz,<br />
kadın konusunu cesur bir şekilde kitaplarında<br />
konu etmiş, kadının kamusal hayata<br />
katılması, iş sahibi olması, evlilik, kılık kıyafet<br />
gibi pek çok konuda fikir beyan etmişti.<br />
1800’lerden itibaren yayımlanmış olan kadın<br />
dergileri, kadın meselesini dillendirmek<br />
ve gündemden indirmemek gibi önemli bir<br />
misyona sahipti. Hanımlara Mahsus Gazete<br />
1868-1908 yılları arasında kesintisiz 609<br />
sayı yayımlandı ve ciddi tartışmaların önünü<br />
açtı. Fatma Aliye’nin Ünlü İslam Kadınları<br />
adlı makalesi Tercüman-ı Hakikat gazetesinde<br />
tefrika edildiğinde, eski çağdaki kadınların<br />
çağdaş kadınlardan daha ileri yerlerde<br />
olduğunu göstererek ezber bozmuştu. Aile<br />
(1880), İnsaniyet (1883), Hanımlar (1883),<br />
Şükûfezar (1886), Mürüvvet (1888), Hanımlara<br />
Mahsus Gazete (1895), Hanımlara<br />
Mahsus Malumat (1895), Alem-i Nisvan<br />
(1906) gibi yayımlar, kadınların sesi olmuş,<br />
taleplerini açık ederek cumhuriyetle beraber<br />
zirveye taşınmış olan kadın hakları mücadelesinin<br />
önemli bir aracı haline gelmişti.<br />
Kıymetli yazarlarımızın bu konuları deşmesiyle<br />
paralel olarak hukuki düzenlemelerin<br />
de önü açılmıştı. Gerek salonlarda gerek<br />
meydanlarda kadınlar ve kadın haklarını<br />
savunanların haklı talepleri herkes tarafından<br />
tartışılmaya başlanmıştı. 1860’lardan<br />
itibaren kadının kamusal hayata katılımı ve<br />
kadını alakadar eden yasal meseleler büyük<br />
şehirlerimizde sıkça tartışıldı. Bu bitmek<br />
bilmeyen mücadelenin sonucunda 1869<br />
yılında Maarif-i Umumiye Nizamnamesi ile<br />
kadınlar, 1897’de ücretli işçi<br />
statüsüyle çalışma hakkını<br />
kazandı.<br />
kız çocuklarının eğitimi zorunlu hale getirildi.<br />
Kadınların ilk yüksek öğretim kurumu<br />
İnas Darülfünun, 1914 yılında açıldı. Aynı<br />
yıl Bedrâ Osman Hanım ilk devlet memuru<br />
olarak çalışmaya başladı. Osmanlı’da köle<br />
ticareti 1865 yılında yasaklanınca, romanlar,<br />
trajedilere konu edilen avrat pazarları<br />
da tarihe karıştı ve fakat kadınlar artık meta<br />
gibi alınıp satılmasa da kadınların kanuni<br />
haklarını elde etmesi için biraz zaman gerekiyordu.<br />
Sultanın 1847’de İrade-i Seniyye<br />
emriyle tüm kız ve erkek çocuklara eşit miras<br />
hakkı tanınmıştı. 1871’de Hukuk-i Aile<br />
Kararnamesi ile evlilik sözleşmesinin resmi<br />
bir memurun eşliğinde yapılması zorunlu kılındı.<br />
Evlilik yaşı ise Kanun-i Esasi ile kızlar<br />
için 17, erkekler için 18’e sabitlendi (1876).<br />
1897 yılında kadınlar ücretli işçi statüsüyle<br />
çalışma hakkını kazandılar. Cumhuriyetin<br />
ilanına kadar bu gibi ilerlemelerle kadınlar<br />
daha görünür, hakları tanınır oldu ama asıl<br />
zafer cumhuriyetle beraber geldi.<br />
Türkiye’de kadın meselesinin kazanı kaynarken,<br />
dünyadaki süfrajet hareketi ortalığı<br />
kasıp kavuruyordu. İngiltere, Yeni Zelanda,<br />
Amerikan Birleşik Devletleri’nde kadınlar<br />
fabrikalarda ve sokaklarda seçme<br />
Adana Mensucat<br />
Fabrikası’nda kadın<br />
ve erkek işçiler<br />
sırada.<br />
ATLAS TARİH 93<br />
090_099_K-E-CF_cumhuriyetkadini.indd 93 20.10.2023 17:20
Change language