Atlas Tarih Özel Sayı
Atlas Tarih, Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. yılını özel bir sayıyla selamlıyor. Bu özel sayıyı, yarım asra yaklaşan tarihiyle cumhuriyetimizin köklü kurumlarından olan Sütaş iş birliğiyle hazırladık.
Atlas Tarih, Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. yılını özel bir sayıyla selamlıyor. Bu özel sayıyı, yarım asra yaklaşan tarihiyle cumhuriyetimizin köklü kurumlarından olan Sütaş iş birliğiyle hazırladık.
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
1930’lu yıllarda<br />
devletin yatırımcı ve<br />
işletmeci olarak<br />
öne çıktığı bir<br />
politika izlendi.<br />
Mustafa Kemal<br />
Atatürk tarlada<br />
traktör üstünde.<br />
DEVLETÇILIĞE YÖNELIŞ<br />
Lozan’da imzalanan ve tıpkı Osmanlı<br />
Devleti zamanındaki gibi serbest dış ticaret<br />
rejimi izlenmesini zorunlu kılan sözleşmenin<br />
1929’da sona ermesiyle Türkiye korumacı<br />
ve devletçi iktisat politikalarına yöneldi; dış<br />
ticaret ve kambiyo denetimi, iç ticaret ve<br />
piyasalar üzerinde müdahale ve denetimde<br />
bulunmaya başladı. Bu bağlamda en önemli<br />
gelişmelerin başında Türk Parasının Değerini<br />
Koruma Kanunu ve Merkez Bankası’nın<br />
kurulması gelir.<br />
Osmanlı Devleti’nden sanayisiz bir ekonomik<br />
yapı devralan Türkiye Cumhuriyeti,<br />
1920’lerde atılan adımlara karşın sanayileşme<br />
sürecinde beklenen mesafeyi alamadı.<br />
Hem sermaye yetersizliği hem yabancı rekabetine<br />
karşı koruma kalkanından yoksun<br />
olan ekonomide, 1930’larda birçok alanda<br />
ortaya çıkan devlet müdahaleciliğinin en<br />
önemli yansımalarından biri de sanayi sektöründe<br />
kendini gösterdi. Sanayide dışa bağımlılığı<br />
azaltmak ve kendi kendine yetmek<br />
kaygı ve hedefleri doğrultusunda devlet eli<br />
ve öncülüğünde modern sanayinin temelleri<br />
atıldı. Sümerbank ve çatısı altında dokumadan<br />
kağıda toplanan işletmeler, yarattığı<br />
dışsallıkla özel sektörün gelişimi üzerinde de<br />
etkili oldu. Madencilik ve metalürji alanında<br />
ise Etibank önemli girişimleri çatısı altında<br />
topladı. Bütün bu gelişmeler iki sanayi planı<br />
çerçevesinde gündeme geldi.<br />
Yaklaşık 100 yıl zarfında yıllık büyüme<br />
oranı yüzde 5 olan Türkiye ekonomisi, 1923-<br />
1938 döneminde yüzde 7,8 oranında büyüme<br />
hızı gösterdi. Bu rakamın oluşumunda<br />
kuşkusuz ülkenin ve ekonominin toparlanma<br />
ve yeniden inşasının büyük rolü olduğu<br />
açıktır. Ancak bunda hem yeniden inşa hem<br />
kalkınma odaklı stratejinin mimarları yani<br />
Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve cumhuriyeti<br />
kuran kadronun vizyonu da önem taşır. l<br />
Kaynakça<br />
• Ahmad, Feroz, İttihatçılıktan Kemalizme, İstanbul 1999.<br />
• Boratav, Korkut, Türkiye’de Devletçilik, Ankara 2006.<br />
• Boratav, Korkut, Türkiye İktisat <strong>Tarih</strong>i 1908-2009, Ankara 2011.<br />
• Kazgan, Gülten, Tanzimat’tan 21. Yüzyıla Türkiye Ekonomisi, İstanbul 2021.<br />
• Keyder, Çağlar, Dünya Ekonomisi İçinde Türkiye (1923-1929), İstanbul 1993.<br />
• Kuruç, Bilsay, Mustafa Kemal Döneminde Ekonomi: Büyük Devletler ve Türkiye, İstanbul 2012.<br />
• Ökçün, A. Gündüz, Türkiye İktisat Kongresi, 1923-İzmir Haberler Belgeler-Yorumlar, Ankara 1981.<br />
• Pamuk, Şevket, Türkiye’nin 200 Yıllık İktisadi <strong>Tarih</strong>i: Büyüme, Kurumlar ve Bölüşüm, İstanbul 2014.<br />
• Sönmez, Mustafa, İşte Eseriniz!.. 100 Göstergede Kuruluştan Çöküşe Türkiye Ekonomisi, İstanbul 2004.<br />
• Tekeli, İlhan, - Selim İlkin, Uygulamaya Geçerken Türkiye’de Devletçiliğin Oluşumu, Ankara 1982.<br />
• Tekeli, İlhan, - Selim İlkin, 1929 Dünya Buhranında Türkiye’nin İktisadi Politika Arayışları, Ankara 1983.<br />
• Tezel, Yahya Sezai, Cumhuriyet Döneminin İktisadi <strong>Tarih</strong>i (1923-1950), İstanbul 2002.<br />
• Toprak, Zafer, Atatürk – Kurucu Felsefenin Evrimi, İstanbul 2020.<br />
• Yenal, Oktay, Cumhuriyet’in İktisat <strong>Tarih</strong>i, İstanbul 2003.<br />
ATLAS TARİH 61<br />
050_061_K-E-CF-ulusekonomisi.indd 61 20.10.2023 17:13
Change language