Atlas Tarih Özel Sayı

More documents

Recommendations

Info

Altın Mikrofon ve Cem Karaca Hürriyet gazetesi 1965’te Batı müziğinin zengin teknik ve şekillerinden faydalanılarak yine Batı müziği aletleriyle çalınmak suretiyle Türk müziğine yeni bir yön vermek amacıyla “Altın Mikrofon” adlı bir yarışma düzenledi. Bu yarışma, popüler müziğin Anadolu’ya yayılmasında, pek çok grubun ve şarkıcının ortaya çıkmasında önemli bir rol oynadı. Cem Karaca, Haramiler, Siluetler, Mavi Işıklar, Selçuk Alagöz, Moğollar, Edip Akbayram gibi sanatçı ve topluluklar önce “Altın Mikrofon” yarışmasında isimlerini duyurdular ve bu yarışmayla ivme kazanan popüler müzik hızlı bir gelişme sürecine girdi. 1960’larda taş plakların yerini 45’likler almaya başladı, taşınır pikaplar moda oldu ve nihayet “LP”lere geçildi. İlk olarak popüler müzik parçalarına Türkçe sözler yazılarak yapılan aranjmanlar gündeme geldi. Bu dönemle özdeşleşen sanatçı, yıllarca yerli bestelere dudak büken Ajda Pekkan oldu. Ancak Pekkan’ın yanı sıra Erol Büyükburç’tan Alpay’a, Tanju Okan’dan Ayla Dikmen’e, Kamuran Akkor’dan Şenay’a pek çok isim aranjmanlar söylediler. Bu sıralarda Barış Manço, Cem Karaca, Fikret Kızılok, Selda Bağcan, Üç Hürel, Hümeyra, Erkin Koray, Edip Akbayram gibi isimler, geleneksel türküleri ve enstrümanları kullanarak müzik yapmaya başladılar. 1967’deki “Altın Mikrofon” yarışmasında grubu Apaşlar ile birlikte “Emrah” adlı parçayı söyleyen Cem Karaca, bu akımın öncülerinden biri. Sözleri Erzurumlu Emrah’tan alınan parça, aranjman anlayışına karşı “ulusal” denebilecek bir yaklaşımı benimseyen Anadolu pop/rock akımının öncü girişimlerinden biri olarak kabul edildi. Kardaşlar, Moğollar, Dervişhan gibi gruplarla rock müziğin yetkin örneklerini veren Cem Karaca, giderek şarkılarında ideolojik bir söylem geliştirdi. 1980’deki askeri darbeden sonra yedi yıl boyunca vatandaşlık haklarından mahrum bırakılan Karaca, Türkiye’ye döndükten sonra da müzik çalışmalarına devam etti, 2004 yılında yaşamını yitirdi. Oğuz Atay “Tutunamayanlar” Oğuz Atay’ın, 1970 yılında TRT Sanat Ödülleri Yarışması’nda başarı ödülü kazanan, “Tutunamayanlar” kitabı (ilk kez 1972’de basıldı), özellikle 1980’lerden sonra gençlerin başyapıtı haline geldi. Eserleri birçok edebiyat eleştirmeni tarafından incelenen Atay, 43 yıllık yaşamında sadece beş eser (İkinci romanı “Tehlikeli Oyunlar 1973”, psikolojik çözümlemelere ağırlık verdiği öykü kitabı “Korkuyu Beklerken 1975”, mekanik profesörü Mustafa İnan’ın yaşam öyküsünü anlattığı romanı “Bir Bilim Adamının Romanı 1975” ve Devlet Tiyatrosu’nda sahnelenen oyunu “Oyunlarla Yaşayanlar 1979-1980”) üretmesine rağmen Türk edebiyatının en tartışılan yazarları arasına girmeyi başardı. Tutunamayanlar’la küçük burjuva düzeninin ve Türk aydınının acıklı güldürüsünü cesur biçim denemeleriyle anlatan Oğuz Atay, Türk romanında yeni bir açılımın öncüsü olmuştur. Devekuşu Kabare Tiyatrosu 1967 yılında Haldun Taner öncülüğünde Metin Akpınar, Zeki Alasya ve Ahmet Gülhan tarafından kurulan Devekuşu Kabare, Türk tiyatrosunun 25 yılına damgasını vurdu. “Vatanını Kurtaran Şaban” adlı oyunla perdelerini açan Devekuşu Kabare, önceleri küçük salonlarda dar bir kitleye hitap ediyordu. Haldun Taner kabare tiyatrosunu, “Avrupa’ya her gidişte önce kabarelere uğrarım. Bir ülkenin nabzı kabare tiyatrolarında atar. Zekâ ve hoşgörü seviyesi de en çok oralarda belli olur” sözleriyle açıklıyordu. 1978 yılında Haldun Taner ve Ahmet Gülhan ayrıldı. Metin Akpınar ve Zeki Alasya’nın yönetiminde daha geniş kitlelere ulaşan Devekuşu Kabare, etkisi günümüze kadar devam eden bir efsane haline geldi. “Beyoğlu Beyoğlu”, “Yasaklar”, “Aşk Olsun” gibi unutulmaz oyunlara imza atan Devekuşu Kabare, 1988 yılında sahne hayatına son verdi. 108 ATLAS TARİH 100_111_K-E-CF-cumhuriyetsanat.indd 108 20.10.2023 17:15
Barış Manço ve Kurtalan Ekspres Anadolu rock müziğinin en önemli isimlerinden Barış Manço, uzun saçları, kıyafetleri ve yüzükleriyle büyük popülarite kazanmıştı. 1971 baharında Moğollar ile yollarını ayırır ayırmaz yeni bir grup kurdu. Bu gruba “Kurtalan Ekspres” ismini ertesi yıl koydu. 1979’da çıkardıkları “Yeni Bir Gün”, Türkiye’nin rock tarihinin en iyi plakları arasında gösteriliyordu. Manço, albümün çıkış şarkısı “Sarı Çizmeli Mehmet Ağa”yı ilk kez 1979’un yılbaşı gecesi seslendirdi. “Dönence”, “Dağlar Dağlar” “Kol Düğmeleri” gibi unutulmaz şarkılara ses verdi. Barış Manço, 1988’de TRT’de başlayan ve yaklaşık 10 yıl süren “7’den 77’ye” programıyla televizyon yıldızı oldu. 31 Ocak 1999’da evinde geçirdiği bir kalp krizi sonucu, arkasında 200’den fazla şarkı, pek çok altın ve platin plak ödülü bırakarak yaşama veda etti. Şahları da Vururlar 1980 yılında “Ortaoyuncular” adıyla kendi tiyatrosunu kuran Ferhan Şensoy’un “Şahları da Vururlar” oyunu üç yılda 586 kez sahnelendi. 1979’da dini lider Ayetullah Humeyni’nin İran’a dönmesinden sonra gelişen olaylar yazdırmıştır oyunu. İran’daki gelişmeleri günbegün gazetelerden takip eden Şensoy, bir küçük sahil kasabasında yazar oyunu ve şarkı sözlerini… “Herkes bilir az biraz / Mefailün failün/ Şiraz’da vardır kiraz/ Failatun failün…” yazdıkça besteler. Besteledikçe de oyun tamamlanır. Aslında “Şahları da Vururlar”ın esas bestecisi Fuat Güner’dir ve Güner şovun kadrosunda da yer alacaktır. <strong>Tarih</strong>sel perspektifle İran’ı sahneye getiren oyunda satranç da oynanır, tavla da. Karakterler otururken oyunun dili de yavaş yavaş ortaya çıkar. “Biraz farizi, hafif aruz bir dil yakaladım. Ben yerine men kullanıyorum. Bu mantıkla başka sözcükleri de b harfiyle başlattım: Min atlı akınlarda mocuklar gibi mendik/Mak tolgalı meylermeyi maykırdı…” Oyuna Haldun Taner de katkı sağlar. Birinci perdenin sonunda Şah Rıza, Ömer Hayyam’ı ipe göndermekte, Hayyam ise “Şiirler ölmüyor ki şairler öldürülse” demektedir. Taner, Hayyam’ın son arzusunun sorulmasını önerir. Hayyam’ın son arzusu İran’ın veliahdını görmek olacaktır. Daha ortada bir zevce yokken hangi veliaht? Hayyam “Valla menim acelem yok, men beklerim” deyip ipten dönecektir. Daha sonra “Keşanlı Ali Destanı”, “Muzır Müzikali”, “Kahraman Bakkal Süpermarkete Karşı” ve “Ferhangi Şeyler”in de aralarında bulunduğu onlarca oyun sahneleyen, sinema filmleri ve dizilerde de rol alan, kitaplar ve senaryolar yazan Ferhan Şensoy 2021 yılında yaşama veda etti. Yılmaz Güney’in “Yol”u 35. Cannes Film Festivali, 14-26 Mayıs 1982 tarihleri arasında düzenlendi. Yılmaz Güney’in “Yol” filmi “Altın Palmiye” ödülünü, Costa Gavras’ın Missing (Kayıp) filmiyle paylaştı. Çekimlerini Şerif Gören’in yönettiği filmde Tarık Akan, Halil Ergün, Şerif Sezer, Meral Orhonsay gibi isimler rol alıyordu. İmralı Açık Cezaevi’nden bayram iznine çıkan beş mahkûmun hikâyesini anlatan “Yol”, Türk sinemasının başyapıtlarından biri sayılıyor. “YOL” FİLMİ BAYRAM İZNİNE ÇIKAN BEŞ MAHKûMUN HİKâYESİNİ ANLATIYOR. ATLAS TARİH 109 100_111_K-E-CF-cumhuriyetsanat.indd 109 20.10.2023 17:15
Page 1:
YEŞİL ATLAS İLBER ORTAYLI: 29 EK
Page 4 and 5:
Editör CEM FAKİR cemfakir@gmail.c
Page 6 and 7:
TÜRKİYE CUMHURİYETİ 100 YAŞIND
Page 8 and 9:
ATATÜRK SOYADI Mustafa Kemal Paşa
Page 10 and 11:
A’dan Z’ye Cumhuriyet Fırka, c
Page 12 and 13:
A’dan Z’ye Cumhuriyet Ulus Meyd
Page 14 and 15:
CUMHURİYETE ADIM ADIM 1923’TE NE
Page 16 and 17:
LOZAN’DA İLK ANLAŞMALAR Kurtulu
Page 18 and 19:
ZÜBEYDE HANIM’A VEDA Mustafa Kem
Page 20 and 21:
KADINLAR HALK FIRKASI Kurtuluş Sav
Page 22 and 23:
ANKARA BAŞKENT ILAN EDILDI Kurtulu
Page 24 and 25:
İLBER ORTAYLI CUMHURİYETİN BİR
Page 26 and 27:
Mustafa Kemal Paşa’ya Sakarya Mu
Page 28 and 29:
“BÜYÜK LİDERLER ARASINDA BUGÜ
Page 30 and 31:
ilgiliydi ne Osmanlılıkla. Eski T
Page 32 and 33:
“eğitimde köy hedeflendi. harf
Page 34 and 35:
Mustafa Kemal Atatürk ve Serbest C
Page 36 and 37:
NECDET SAKAOĞLU, ATLAS TARİH’E
Page 38 and 39:
Mustafa Kemal Atatürk yeni harfler
Page 40 and 41:
40 ATLAS TARİH 036_045_K-E-CF-necd
Page 42 and 43:
Yeni Türk harflerini öğretmek am
Page 44 and 45:
1930’lu yıllarda İstanbul’da
Page 46 and 47:
Mustafa Kemal Atatürk öğrenciler
Page 48 and 49:
İlk mektep öğrencileri ders sır
Page 50 and 51:
CUMHURİYETİN DEVRALDIĞI İKTİSA
Page 52 and 53:
Mustafa Kemal Atatürk, Gülcemal v
Page 54 and 55:
Seyr-i Sefain İdaresi atölyesinde
Page 56 and 57:
Kırklareli’nde kurulan Alpullu
Page 58 and 59: İzmir Yemiş Çarşısı’ndaki i
Page 60 and 61: çoktan aşıldı. Bu duruma piyasa
Page 62 and 63: 62 ATLAS TARİH 062_071_K-E-CF-cema
Page 64 and 65: 1927 sayımına göre Türkiye nüf
Page 66 and 67: 1933 yılında kurulan yüksek zira
Page 68 and 69: Ernst Egli tarafından mimarisi yap
Page 70 and 71: Mustafa Kemal Paşa konuşmalarınd
Page 72 and 73: 72 ATLAS TARİH 072_081_K-E-CF-onun
Page 74 and 75: Bayram hazırlıkları Adapazarı
Page 76 and 77: İstanbul, Bakırköy’de “Var O
Page 78 and 79: Kastamonu, Tosya’da bayram kutlam
Page 80 and 81: 1 2 3 4 1 Akşam gazetesi, “Fevka
Page 82 and 83: 100 YILIN KURUMLARI VE BİLİM İNS
Page 84 and 85: Atatürk, 1920 tarihindeki konuşma
Page 86 and 87: Türkiye Bilimsel ve Teknik Araşt
Page 88 and 89: Kimya biliminin Türkiye’deki ilk
Page 90 and 91: KADIN HAREKETİNİN HAK MÜCADELES
Page 92 and 93: Mustafa Kemal Paşa’nın Haydarpa
Page 94 and 95: Mustafa Kemal Atatürk, Türk Kadı
Page 96 and 97: Nancy Astor, 1935 yılında İstanb
Page 98 and 99: Kadınlar ilk kez 1930 yılındaki
Page 100 and 101: SAZIYLA SÖZÜYLE, KALEMİYLE FIRÇ
Page 102 and 103: Tiyatro ve sinemanın öncüsü Muh
Page 104 and 105: âşık veysel sazıyla, sözüyle
Page 106 and 107: İdil Biret Suna Kan Sinemacılar k
Page 110 and 111: Çok korkuyorum Eşkıya Yavuz Turg
Page 112 and 113: TÜRK SPORUNUN UNUTULMAZLARI ZEKİ,
Page 114 and 115: Türkiye İdman Cemiyetleri İttifa
Page 116 and 117: Ruhi Sarıalp olimpiyatlardan dön
Page 118 and 119: NAİM SÜLEYMANOĞLU 1988, 1992 VE
Page 120 and 121: Türkiye A Milli Futbol Takımı 20
Page 122 and 123: Cumhuriyet Albümü olaylar, insanl
Page 124 and 125: İstanbul Beyoğlu’nda müziğin
Page 126 and 127: Sahibinin Sesi... Alaturka müziği
Page 128 and 129: Beyoğlu’nda gezersin... 1940 yı
Page 130: “Bugün Türkiye’de yegâne yü
show all

Atlas Tarih Özel Sayı

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?