Atlas Tarih Özel Sayı

İdil Biret
Suna Kan
Sinemacılar
kuşağı başlıyor
1950’li yıllarla birlikte Türk sinemasında
tiyatrocuların etkisi son bulur ve
sinemacılar dönemi başlar. Yıllık film ve
seyirci sayılarında büyük artış görülür.
Lütfi Ömer Akad’ın 1952 yazında çektiği
“Kanun Namına” filmi Türk sineması
açısından bir dönüm noktası olarak kabul
edilir. İstanbul’da yaşanan gerçek bir
cinayet vakasından yola çıkarak çekilen
“Kanun Namına”, sinema dili ve anlatımı
bakımından yenilik getirir. Filmde oto
tamircisi Nazım Usta’yı canlandıran
Ayhan Işık, sinemamızın ilk yıldızı
olarak parlar. Sinemacılar döneminin
ilk temsilcilerinden Lütfi Ömer Akad,
“Hudutların Kanunu”, “Vesikalı Yarim” gibi
unutulmaz filmlere, “Gelin”, “Düğün” ve
“Diyet” üçlemesine imza atar.
Kanun Namına, 1952.
Müziğin harika
çocukları
21 Ekim 1936’da Adana’da dünyaya gelen
Suna Kan, ilk keman derslerine babası
Nuri Kan ile başladı. İlk resitalini 1946’da
Ankara Devlet Konservatuvarı’nda veren
Suna Kan, Mozart’ın 5. Keman Konçertosu’nu
seslendirdiği bu resital nedeniyle “Harika
Çocuk” olarak anıldı. 1948’de “Harika Çocuk
Yasası” ile yurtdışına gönderildi. 1952’de Paris
Konservatuvarı’nı birincilikle bitirdi. Türk
sanatına katkı ve hizmetlerinden dolayı 1971’de
“Devlet Sanatçısı” unvanına layık görülen Suna
Kan, 11 Haziran 2023’te hayatını kaybetti.
Diğer “Harika Çocuk” İdil Biret, 8 yaşında
Fransa’ya gönderildi ve 15 yaşında Paris
Konservatuvarı’ndan birincilikle mezun oldu.
Hiçbir piyano yarışmasına katılmayan İdil
Biret, 16 yaşından itibaren Boston Senfoni,
Leningrad Filarmoni, Londra Senfoni, Dresden
Filarmoni gibi dünyanın büyük orkestraları
ile beş kıtada 2 bine yakın konser verdi, 80
plak çıkarttı. Aralarında Chopin Büyük Ödülü,
Yüksek Liyakat Madalyası, Altın Diyapazon gibi
ödüllerin de bulunduğu pek çok ödül ve nişan
aldı.
Yaşar Kemal: Çukurova’dan yükselen isyan
cı, korku, nefret, sevinç veren
“Arealist levhalarla örülü bir
memleket romanı...” Cumhuriyet
gazetesi, Yaşar Kemal’in ilk romanı “İnce
Memed”i tefrika halinde yayımlamaya
31 Ocak 1954’teki bu duyuruyla başladı.
Yaşar Kemal, romanın 50. yılında Doğan
Hızlan’a verdiği röportajda İnce Memed’i
nasıl yazdığını şöyle anlatıyor: “İnce
Memed’i yazdığımda Cumhuriyet’te
çalışıyordum ve hemen hemen hiç
param yoktu, öyle ki Serencebey’de
oturduğum ev sobalıydı ama odun
alamıyordum. 1953’te muazzam bir kış
olmuştu, hatırlarsınız Boğaz’ı buzlar
kaplamıştı, odunum olmadığı için
birkaç ceketi üst üste giyip eldivenlerle
yazdım İnce Memed’i.” 1955’te Çağlayan
Yayınları tarafından kitap olarak basılan
İnce Memed, ertesi yıl Varlık Roman
Armağanı’nı kazandı. Nobel Edebiyat
Ödülü’ne Türkiye’den aday gösterilen
ilk yazar Yaşar Kemal’di. Eserleri 40’tan
fazla dile çevrildi. Yaşar Kemal, 2014’te
Bilgi Üniversitesi’nin kendisine fahri
doktora vermek için düzenlediği törene
sağlık sorunları nedeniyle katılamamış,
okurlarına şöyle seslenmişti: “Bir,
benim kitaplarımı okuyan katil olmasın,
savaş düşmanı olsun. İki, insanın insanı
sömürmesine karşı çıksın. Kimse kimseyi
aşağılayamasın. Kimse kimseyi asimile
edemesin. İnsanları asimile etmeye can
atan devletlere, hükümetlere olanak
verilmesin. Benim kitaplarımı okuyanlar
bilsinler ki, bir kültürü yok edenlerin
kendi kültürleri, insanlıkları ellerinden
uçmuş gitmiştir. Benim kitaplarımı
okuyanlar yoksullarla birlik olsunlar,
yoksulluk bütün insanlığın utancıdır.
Benim kitaplarımı okuyanlar cümle
kötülüklerden arınsınlar.”
106 ATLAS TARİH
100_111_K-E-CF-cumhuriyetsanat.indd 106 20.10.2023 17:15