Nəsibə Əhməd qızı HİDROMETEOROLOJİ LÜĞƏT «Nafta Press ...

diatom yosunlar, çiçəkli bitkilər
(məs., suzanbağı), bəzi rotatorilər,
briozoylar, süngərlər, şaxəbığcıqlı
xərçənglər, balıqlardan isə çəki,
qızılxallı balıq aiddir.
OLİQOTROF SU HÖVZƏSİ –
az miqdarda biogen maddələrə
malik olan su hövzəsi (tundranın
üst bataqlıqları və gölləri, Dünya
okeanının mərkəzi subtropik
vilayətlərində biogen elementlər
çatışmadığından ilk məhsul aşağı
olur).
OVALIQ – dəniz (okean)
səviyyəsindən 200 m-ə qədər
yüksəkdə yerləşən quru sahəsi.
Səthi adətən düzən, qismən
təpəlik olur. Əsasən tektonik
enmələr və çökəkliklərin dəniz,
yaxud kontinental çöküntülərlə
dolması nəticsində yaranır. Dəniz
səviyyəsindən aşağıda yerləşən
O.-lar (məs. Xəzəryanı) da var.
Azərbaycan Respublikası ərazisinin
təqribən 2/5-si O.-dır (Kür-Araz,
Samur-Dəvəçi, Lənkəran).
OZLAR (isv. As-tirə)- uzun (30-
40 km), ensiz (bir neçə m-dən 2-3
km-ə qədər) və hündürlüyü 25-30
m-ə çatan qədim buzlaq
çöküntülərindən (qum, çınqıl,
buzlaq daşı və s.) əmələ gələn
tirələrdir. O, İsveçdə, Finlandiya
və Rusiyanın Avropa hissəsinin
şimalında yayılmışdır.
OZON (lat. ozon - iyli) –
oksigenin allotrop modifikasiyası;
xarakterik kəskin iyli, partlayıcı,
mavi qazdır. Havadan elektrik
cərəyanı keçdikdən və ya şimşək
çaxdıqdan sonra havada O.-un iyi
152
duyulur. Suda 0°-də oksigendən
15 dəfə artıq həll olur. Atmosferdəki
O.-un ümumi miqdarı
ozonometr deyilən cihazla ölçülür.
OZON EKRANI, OZONOSFER
– 10-50 km yüksəklikdəki
atmosfer zonası olub ozonun
maksimal miqdarı ilə xarakterizə
olunur. Onun mövcudluğu
fotosintezedən bitkilər (O2,
oksigenin ayrılması) və oksigenə
ultrabənövşəyi şüaların təsiridir:
3O2 + 285 kC = 203,0. O.E.
həyatda bütün canlıları bu şüaların
məhvedici təsirindən qoruyur.
OZONLAŞDIRMA – ozon
vasitəsilə oksidləşdirmə
reaksiyalarının aparılması, yaxud
havanın və suyun
zərərsizləşdirilməsi. Tez xarab olan
məhsulların saxlandığı və emal
edildiyi binaların havası ozonator
vasitəsilə təmizlənir. Suyu,
sterilizator adlandırılan xüsusi
rezervuarlarda, ozonlaşdırılmış
hava ilə sterilizə edirlər.
OZONOMETR – atmosferdəki
ozonun ümumi miqdarını təyin
edən cihaz.