Nəsibə Əhməd qızı HİDROMETEOROLOJİ LÜĞƏT «Nafta Press ...

larından istifadə olunur. Mexaniki
üsulla çökdürmə və süzmə
prosesləri daxildir. Bu zaman
suyun içərisindəki bərk asılqan
maddələr kənar edilir. Fizikikimyəvi
üsulda kütlə mübadiləsi
proseslərindən – adsorbsiyadan və
ekstraksiyadan istifadə olunur.
Kimyəvi üsulda çirkab, əsasən,
kimyəvi reagentlər vasitəsilə emal
olunur. Bu zaman neytrallaşdırma,
oksidləşmə, reduksiya reaksiyaları
nəticəsində zəhərli maddələr
qeyri-toksik məhsula çevrilir,
yaxud da çöküntü halında ayrılır.
Biokimyəvi üsulda su
aerotenklərə verilir. Yuxarıda
göstərilən üsullarla təmizlənmiş
suyun tərkibindəki xəstəliktörədən
bakteriyaları məhv etmək üçün
suyu xlorlayır və bundan sonra
hövzələrə buraxırlar. Bioloji üsul
– çirkab sularının təmizlənməsində
ən geniş yayılmış üsullardan biri
olub, bu zaman üzvi maddələrin
mikroorqanizmlərlə –
saprobiontlarla minerallaşması
gedir. Bu məqsədlə kiçik
gölməçələrdən və digər su
hövzələrində biofiltrlər və ya
aerotenklərdən istifadə edilir.
Termik üsul baha başa gəlsə də
daha effektivdir. Bu üsulda sudan
qeyri-toksik qazvari yanma
məhsulu və bərk çöküntü alınır.
Çirkabın tərkibində üzvi maddələr
çox olarsa bu üsuldan istifadə
etmək sərfəlidir.
ÇOVĞUN, BORAN –
düzənliklərdə qar yağa-yağa güclü
külək əsməsi, küləyin qarı Yerin
48
səthi üzrə hərəkət etdirməsi və
sovurmasıdır.
ÇOXDUZLU (RAPALI) GÖL –
suyun 1 litrində 47%0-dən artıq
duz olan göl. Bu tip göllərin dibinə
adətən duz çökür, dib çöküntüləri
müalicəvi əhəmiyyət daşıyır; məs:
Abşeronda – Masazır, Fatmayı,
Qırmızı, Mirzələdi və s.