Nəsibə Əhməd qızı HİDROMETEOROLOJİ LÜĞƏT «Nafta Press ...
Nəsibə Əhməd qızı HİDROMETEOROLOJİ LÜĞƏT «Nafta Press ...
Nəsibə Əhməd qızı HİDROMETEOROLOJİ LÜĞƏT «Nafta Press ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
EFEMER ÇAY – yalnız müəyyən<br />
mövsümdə yağışlar zamanı və qar<br />
əriyəndə yatağı su ilə dolan çay;<br />
qalan vaxtlar quruyur və ya birbirindən<br />
aralı kiçik su qalıqları<br />
görünür. (məs. Qobustandakı<br />
Ceyrankeçməz çayı).<br />
EFEMER GÖL – arid ərazilərdə<br />
ilin isti dövründə quruyan dayaz<br />
göl.<br />
EFEMERLƏR (yun.<br />
ephemeros – bir günlük) –<br />
səhra, yarımsəhra, bozqır və<br />
düzən sahələrin ekoloji şəraitinə<br />
uyğunlaşmış, vegetasiya dövrü<br />
qısa olan birillik bitkilər qrupu.<br />
Yazda və payızda torpaqda nəmlik<br />
çox olduqda E. inkişaf edib<br />
çiçəkləyir və toxum verir, quraqlıq<br />
düşdükdə isə quruyub sakitlik<br />
mərhələsinə keçir. Belə həyat tərzi<br />
olanların kserofit hala keçməsinin<br />
qarşısını alır. Ona görə də E.<br />
mezofit və ya ksero-mezofit qrupa<br />
daxil olur. E. iki qrupa bölünür:<br />
tipik E. və qış E.-i. Tipik E.-in (tipik<br />
mezofitlər) toxumu yazda cücərir<br />
və vegetasiyasını 1,5-2,5 ay<br />
ərzində başa çatdırır. Qış E.-inin<br />
toxumları payızda cücərdiyi üçün<br />
vegetasiya dövrü uzun çəkir<br />
(bütün qışı və yazın əvvəli). E.-in<br />
təsərrüfat əhəmiyyəti böyükdür. E.<br />
qış otlaqlarında (Qobustan,<br />
Ceyrançöl, Acınohur və s.) yem<br />
bazasının əsasını təşkil edir.<br />
EFEMEROFİTLƏR –<br />
akklimatizasiyaya qadir olmağa<br />
uyğunlaşmayan kənardan gətirilən<br />
E<br />
60<br />
bitki növləri.<br />
EFEMEROİDLƏR – İllik<br />
vegetasiyasını qısa müddətdə<br />
(payızdan yaza kimi) başa vuran<br />
və yerüstü hissəsini yayda<br />
quruyub məhv olan çoxillik ot<br />
bitkiləri qrupu. Yeraltı hissəsi (kök<br />
yumruları, soğanaq və kökümsov)<br />
ilin çox hissəsini sakitlik halında<br />
keçirir və bir neçə il qalır. Quraqlıq<br />
E.-i səhra, yarımsəhra və<br />
bozqırlarda bitərək, həmin<br />
regionlarda otlaqların əsas yem<br />
bitkisidir. E.-ə həm də kifayət<br />
qədər rütubətli meşə və subalp<br />
(alp) zonalarında rast gəlinir.<br />
Onlar əsas meşə və subalp bitkiləri<br />
inkişafa başlayanadək öz<br />
vegetasiyasını tamamlayır. Bütün<br />
E. vegetativ çoxalır. Onların<br />
əksəriyyəti otlaq yemi kimi<br />
təsərrüfat əhəmiyyətinə malikdir,<br />
həmçinin dekorativ gülçülükdə<br />
istifadə edilir (lalə, nərgiz və digər<br />
zanbaqkimilər). Zəfəran bitkisi də<br />
efemeroidlərə aiddir.<br />
EFFEKTİV ATMOSFER<br />
ÇÖKÜNTÜLƏRİ – atmosfer<br />
çöküntülərinin torpaqda qalan<br />
(axıb getməyən) və bitki<br />
tərəfindən istifadə oluna bilən<br />
hissəsi.<br />
EFFEKTİV TEMPERATURUN<br />
CƏMİ – bitkilərin vegetasiya<br />
dövrünü başa vurması və ya<br />
heyvanların yumurtadan (və ya<br />
kürüdən) yaşlı fərdə çatması üçün<br />
həyat siklini keçməyə sərf olunan<br />
ümumi istilik miqdarı.
Change language