Nəsibə Əhməd qızı HİDROMETEOROLOJİ LÜĞƏT «Nafta Press ...

Ş.i. spesifik (sinantrop) fauna və
floranın əmələ gəlməsinə səbəb
olur.
ŞƏLALƏ – çay yatağında bərk
süxurlardan əmələ gələn çıxıntı
üstündən suyun tökülməsi. Su bir
neçə çıxıntıdan töküldükdə Ş.-lər
kaskadı əmələ gətirir. Yer
kürəsində ən hündür Ş.-lər Anhel
(1054 m, Venesuela, Çurun çayı),
Tugela (933 m, Car, Tugela çayı)
və Yosemitidir (727 m, ABŞ,
Mersed çayı). Viktoriya Ş.-sinin
(120 m) eni 1800m., Niaqara Ş.sinin
(51 m) eni 1100 m-dir.
Azərbaycanda bir neçə kiçik Ş.
(Muçuq, Dəmiraprançay, Qəbələ),
Afurca (Vəlvələçay, Quba) var.
ŞİMALİ AMERİKA
ANTİSİKLONU – iqlim xəritəsində
Şim. amerikanın qərb
hissəsində qışda materikin
soyuması və arktika hava
kütləsnin irəliləməsi ilə əlaqədar
olaraq əmələ gələn antisiklondur
(766 mm).
Sinonimləri: Şimali Amerika
yüksək təzyiq sahəsi, Şimali
Amerika maksimumu.
ŞİMALİ SAKİT OKEAN
ANTİSİKLONU – şimal subtropik
antisiklonlarından biridir. Sakit
okeanın şimal hissəsinin şərqində,
Şim. Amerikadan qərbdə yerləşir.
Sinonimləri: Simali Sakit okean
yüksək təzyiq sahəsi, Şimali Sakit
okean maksimumu.
ŞİRİNSULU EKOSİSTEMLƏR
– Ş.e. aşağıdakılara bölünür:
- lentik (latınca: lentes-sakit)
ekosistemlər, bura göllər, nohur-
190
lar, yəni su dövranı ətalətli keçən
sular aiddir;
- lotik (latınca: lotus-yuyucu,
yuyulan) ekosistemlər, bura
çeşmələr, çaylar-axar sular
daxildir;
- bataqlaşmış ərazilər, ilin
mövsümləri üzrə səciyyəvi dəyişir,
bura marşlar və bataqlıqlar
dvxildir. Ş.e. bütün ekosistemlərin
olduqca kiçik hissəsini təşkil
edərək insanlar üçün daim böyük
əhəmiyyət kəsb edir.
ŞLEYF (alm. Schleife -
sürümək) – hər hansı bir yüksəkliyin
və ya dağın ətəklərində
yumşaq çöküntü zolağına deyilir.
Ş. daimi və ya müvəqqəti axan
çayların gətirdiyi qırıntılardan
yağıntı və ya ağırlıq qüvvəsinin
təsiri altında tökülən süxurlardan
ibarətdir. Mənşəyinə görə: allüvial
– prolüvial, delüvial və delüvialprolüvial
Ş. Olur.