Nəsibə Əhməd qızı HİDROMETEOROLOJİ LÜĞƏT «Nafta Press ...
Nəsibə Əhməd qızı HİDROMETEOROLOJİ LÜĞƏT «Nafta Press ...
Nəsibə Əhməd qızı HİDROMETEOROLOJİ LÜĞƏT «Nafta Press ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
VADOZ SULARI (lat. Vadosusdərin<br />
olmayan) - atmosfer mənşəli<br />
yeraltı sulara deyilir. B.c. əsasən<br />
yağıntının yer qabığının üst<br />
laylarına hopması (infltrasiya) yolu<br />
ilə və qismən havadakı su<br />
buxarının süxurların<br />
məsamələrində sıxlaşması<br />
(kondensasiya) hesabına əmələ<br />
gəlir. Bax: İnfiltrasiya nəzəriyyəsi,<br />
Kondensasiya nəzəriyyəsi.<br />
VAHİD DÖVLƏT SU FONDU –<br />
Azərbaycan respublikasının bütün<br />
su obyektlərinin (çaylar, su<br />
anbarları, göllər, nohurlar,<br />
kanallar, daxili dənizlər və s.)<br />
məcmusu. Su obyektləri ümumxalq<br />
mülkiyyəti olub dövlətin<br />
tabeçiliyində olur, əhaliyə,<br />
müəssisələrə, təşkilatlara ancaq<br />
istifadə üçün verilir.<br />
VENESİYA SİSTEMİ –<br />
beynəlxalq Limnologiya<br />
Konqresində (Venesiya, İtaliya,<br />
1958) qəbul edilmiş təbii suların<br />
duzluluq dərəcəsinə görə təsnifat<br />
sistemi.<br />
VAKUUMSFER (lat.vacuumboşluq<br />
və sphaire-şar, təbəqə) -<br />
atmosferin ən üst təbəqəsidir.<br />
İonosferin sərhədindən yuxarıda<br />
(1200 km-ə qədər) yerləşir və çox<br />
seyrək olduğundan radio<br />
dalğalarını əks etdirmir.<br />
VULKAN BULUDU – vulkan<br />
püskürən zaman baş verən<br />
konveksiya buludu. Vulkan<br />
püskürən zaman havaya atılan<br />
toz, kül və su damlalarından<br />
V<br />
208<br />
ibarətdir.<br />
VEGETASİYA – cücərmə,<br />
boyatma və yetişmə, bitkinin aktiv<br />
həyat fəaliyyəti halı (sakitlik<br />
halından fərqli olaraq).<br />
VEGETASİYA DÖVRÜ – il<br />
ərzində hər hansı bir iqlim<br />
şəraitində bitkinin boy artımı və<br />
inkişafı (vegetasiya) mümkün<br />
olduğu dövr. Mülayim iqlim<br />
şəraitində bu dövr axırncı yaz<br />
soyuqlarından ilk payız soyuqlarına<br />
qədər, tropik və subtropik iqlim<br />
şəraitində isə bütün il boyu davam<br />
edir.<br />
Azərbaycanda V.d. tərəvəz üçün<br />
90-120, üzüm üçün 208, 239,<br />
pambıq üçün 130-140, payızlıq<br />
taxıl üçün 230-306, yarpağı<br />
tökülən ağac və kollar üçün 220-<br />
260, həmişəyaşıl bitkilər üçün 365<br />
gün (bütün il boyu) hesab olunur.<br />
VULKANLAR (yun. Vulcanus)<br />
– Yer daxilindəki kanallar və<br />
çatlarla dərinliklərdəki maqma<br />
mənbələrindən lavanın, isti<br />
qazların və süxur qırıntılarının yer<br />
səthinə püskürülməsi nəticəsində<br />
əmələ gələn təbii geoloji<br />
törəmələr. V.-ın püskürmə<br />
məhsulları qaz, maye və bərk<br />
halda olur. Vulkan qazları karbon<br />
qazları, su buxarı, karbon qazı,<br />
hidrogen-sulfid, kükürd qazları,<br />
xlorlu birləşmələr və s.-dən<br />
ibarətdir. Püskürmə zamanı<br />
lavanın temperaturu 800-1200°,<br />
orta hərəkət sürəti 1-2 m/san,<br />
xüsusi halda 8 m/san olur.
Change language