kodeks cywilny - Gandalf

More documents

Recommendations

Info

Art. 3 Zagadnienia szczegółowe i problemy praktyczne Księga I. Część ogólna 8. Sądy, w razie podniesienia zarzutu sprzeczności konkretnego przepisu z wyrażoną w art. 3 zasadą nieretroakcji (a także rozważając to zagadnienie z urzędu), ograniczają swoje badanie do ustalenia, czy brzmienie konkretnego przepisu uzasadnia wniosek, że ma on działanie wsteczne, lub czy cel, jakiemu służy uregulowanie zawarte w określonej normie prawnej, uzasadnia przyjęcie jej mocy wstecznej. Przyjmując lub nie przyjmując wstecznego działania konkretnej ustawy, sądy zajmowały się rozważaniem dyspozycji konkretnego jej przepisu na tle ustalonego stanu faktycznego. Niejednokrotnie w rozważaniach brały pod uwagę i powoływały obie wskazane przesłanki (brzmienie ustawy i cel unormowania), mimo że już z samego brzmienia wynikała wyraźnie wsteczność działania i zbędne było rozważanie, czy cel przepisu uzasadnia ten wniosek. Sądy przyjmowały przy tym, co nie było kwestionowane w doktrynie, iż art. 3, jako przepis wyjątkowy, wymaga wykładni restryktywnej, a w związku z tym przepis stosowany przez sąd, regulujący konkretne zagadnienie, nie podlega wykładni rozszerzającej. 9. Odpowiedzi na pytanie, które z tych dwóch rozwiązań należy zastosować w konkretnej sytuacji faktycznej i prawnej, trzeba poszukiwać przede wszystkim w przepisach przejściowych do konkretnych ustaw oraz w przepisach wprowadzających Kodeks <strong>cywilny</strong>, mając oczywiście na względzie zasadę ogólną wyrażoną w art. 3. Ten sposób podejścia do zagadnienia można zaobserwować w orzecznictwie sądowym, w tym w orzecznictwie Sądu Najwyższego (zob. uchwała składu 7 sędziów SN z 26 maja 1988 r., III CZP 87/87, OSNCP 1989, nr 2, poz. 19). Wybrane tezy z orzecznictwa 10. Ustanowione w art. 3 k.c. wyjątki, mogące uzasadniać odstępstwo od zasady nieretroakcji, powinny wynikać zawsze z brzmienia lub celu. Stosowanie retroaktywne prawa nie może być bowiem wyprowadzone w drodze interpretacji, a musi być jasno wypowiedziane w samej ustawie (wyrok SN z 17 listopada 2011 r., IV CSK 70/11, Lex nr 1111007). 11. „U podstaw ochrony praw nabytych leży przede wszystkim pewność i stabilność prawa. Doceniając w pełni te wartości, w ocenie Trybunału Konstytucyjnego, nie można jednak nie liczyć się w określonych wypadkach z koniecznością dostosowywania pewnych rozwiązań prawnych do zmieniających się stosunków społecznych i ekonomicznych, w szczególności gdy zmiany istniejącego stanu prawnego zmierzają do rozwiązań trafniejszych z punktu widzenia założeń Konstytucji od rozwiązań dotychczasowych” (orzeczenie TK z 29 stycznia 1992 r., K 15/91, OTK 1992, nr 1, poz. 8). 12. Ciężar wykazania w procesie, iż naruszenie zasady lex retro non agit nie wywoła kolizji z innymi wartościami konstytucyjnymi, obciąża stronę wywodzącą z tego faktu skutki prawne – art. 6 k.c. (wyrok SN z 15 maja 2000 r., II CKN 293/00, OSNC 2000, nr 11, poz. 209). 13. „Odstępstwo od wyrażonej w art. 3 k.c. zasady lex retro non agit musi wynikać z wyraźnego brzmienia ustawy, a nie z jej celu. Trzeba przyjąć, że art. 3 k.c. w zakresie, w jakim odwołuje się do celu ustawy, utracił moc obowiązującą ze względu na desuetudo” (wyrok SN z 26 stycznia 2006 r., II CK 374/05, Biul. SN 2006, poz. 5). Poglady doktryny 14. Wskazany w art. 3 k.c. element celu, jako przesłanka dopuszczalności retroakcji, jest przedmiotem toczącej się w doktrynie i judykaturze dyskusji, w której wskazuje się na potrzebę ograniczenia, a nawet wyeliminowania kryterium celu nowej ustawy, jako wystarczającego uzasadnienia jej mocy wstecznej z uwagi na jego sprzeczność z wymaganiami państwa prawa (por. E. Łętowska, O potrzebie zmiany…, s. 292). 26 Piotr Nazaruk
Tytuł I. Przepisy wstępne 15. W zakresie, w jakim dany konflikt intertemporalny jest rozstrzygany przez art. 3 k.c., nie istnieje „luka w prawie”, którą można wypełnić w drodze analogii. Prowadzi to do wniosku, że nie jest dopuszczalne stosowanie w drodze analogii przepisów wprowadzających podstawowe akty prawne prawa cywilnego, jeżeli stoją one na gruncie zasady działania wstecz ustawy nowej. Aby można przyjąć, że ustawa nowa działa wstecz, konieczny jest wyraźny przepis prawa, zazwyczaj ujęty w samej ustawie nowej (M. Kłoda, Glosa do uchwały SN z 11 lutego 2005 r., III CZP 79/04, PS 2007, nr 3, s. 165). 16. W doktrynie wysunięto postulat de lege ferenda, aby w art. 3 k.c. dopuszczalna była retroakacja wyłącznie na podstawie wyraźnych postanowień ustawy, wskazując na brak uzasadnienia dla istnienia w tym względzie ogólnego przepisu (T. Pietrzykowski, Zasada nieretroakcji…, s. 35). Art. 4 (uchylony). NADUŻYCIE PRAWA PODMIOTOWEGO Art. 5. Nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno- -gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Zagadnienia ogólne Art. 4–5 1. Teoria nadużycia prawa podmiotowego została sformułowana w art. 5 k.c. Odpowiada ona tzw. wewnętrznej teorii nadużycia prawa podmiotowego, zgodnie z którą czynienie ze swego prawa użytku sprzecznego ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. W myśl art. 5 zd. 2 k.c. działanie lub zaniechanie uprawnionego, sprzeczne z zasadami ujętymi w zdaniu 1, „nie jest uważane za wykonywanie prawa”. 2. Geneza regulacji art. 5 ma rodowód komunistyczny, ale istotne wydaje się to, aby, analizując ustawowe kryteria nadużycia prawa podmiotowego, odrzucić emocje związane z ideologią, która towarzyszyła ich wprowadzaniu. Mimo zmian ustrojowych i prawnych kolejne nowelizacje Kodeksu cywilnego nie przyniosły decyzji ustawodawcy o zastąpieniu kryteriów nadużycia prawa podmiotowego. W tej sytuacji znacznie ważniejsze od formułowania wniosków de lege ferenda i obligowania ustawodawcy do przywrócenia w art. 5 k.c. dobrej wiary oraz skreślenia kryterium społeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa wydaje się racjonalne, zgodne z europejską i polską tradycją prawniczą, ustalenie treści mierników zawartych w tym przepisie (M. Pyziak-Szafnicka, System P.P., t. 1, 2007, s. 792 i n.). 3. Przez klauzulę generalną nadużycia prawa podmiotowego rozumie się przepisy prawne, w których nie są dokładnie sprecyzowane wszystkie elementy składające się na hipotezę czy dyspozycję normy prawnej, a ocena konkretnego stanu faktycznego pozostaje w dyspozycji organu stosującego prawo. Istotą i funkcją klauzul generalnych w prawie <strong>cywilny</strong>m jest możliwość uwzględnienia w ocenie różnego rodzaju okoliczności faktycznych, które nie mogą być – w oderwaniu od konkretnego stanu faktycznego – według jakiegoś schematu mającego walor bezwzględny oceniane raz na zawsze i w sposób jednakowy (por. post. SN z 29 marca 1979 r., III CRN 59/79, LexPolonica nr 309152). 4. Klauzula społeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa ujęta w art. 5 jest ogólną normą społeczną, odnoszącą się do wszystkich możliwych przypadków, gdy powoływanie się na prawo podmiotowe nie stanowi jego wykonywania, lecz jego nadużywanie, które nie jest społecznie aprobowane i w związku z tym nie korzysta z ochrony. Zasady te zastąpiły Piotr Nazaruk 27
Page 2 and 3: Kodeks cywilny Komentarz Jerzy Cisz
Page 4 and 5: Spis treści Wykaz skrótów . ....
Page 6 and 7: Spis treści Rozdział I. Przepisy
Page 8 and 9: I. AKTY PRAWNE Wykaz skrótów k.c.
Page 10 and 11: Wykaz skrótów u.o.u.o. - ustawa z
Page 12 and 13: III. LITERATURA Wykaz skrótów 1.
Page 14 and 15: Wykaz skrótów wilnego, red. nacz.
Page 16 and 17: Przedmowa Kodeks cywilny jest jedny
Page 18 and 19: Art. 1 Księga I. Część ogólna
Page 22 and 23: Art. 2-3 Księga I. Część ogóln
Page 38 and 39: Art. 8 Zagadnienia szczegółowe i
Page 48 and 49: Art. 15-16 OGRANICZONA ZDOLNOŚĆ D
Page 56 and 57: Art. 22 1 Księga I. Część ogól
Page 58 and 59: Art. 23 Zagadnienia ogólne Księga
Page 60 and 61: Art. 24 Zagadnienia ogólne Księga
Page 68 and 69: Art. 30 Wybrane tezy z orzecznictwa
Page 74 and 75:
Art. 33 1 Księga I. Część ogól
Page 76 and 77:
Art. 34 Poglądy doktryny Księga I
Page 78 and 79:
Art. 35 Zagadnienia ogólne Księga
Page 80 and 81:
Art. 38 Księga I. Część ogólna
Page 82 and 83:
Art. 39 Wybrane tezy z orzecznictwa
Page 84 and 85:
Art. 40 Poglądy doktryny Księga I
Page 86 and 87:
Page 88 and 89:
Page 90 and 91:
Page 92 and 93:
Page 94:
show all

kodeks cywilny - Gandalf

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?