kodeks cywilny - Gandalf

Art. 22
Księga I. Część ogólna
2. Zarobek w rozumieniu art. 21 obejmuje każdą korzyść majątkową uzyskaną przez ograniczonego
w zdolności do czynności prawnych w wyniku jego aktywności życiowej. Głównie
chodzi o wynagrodzenia uzyskane z tytułu umowy o pracę lub umów o świadczenie usług,
honoraria otrzymane za działalność twórczą, artystyczną lub sportową, korzyści odniesione ze
zbierania runa leśnego itp. Obojętna jest postać zarobku. Nie ma więc znaczenia to, czy stanowią
go pieniądze, czy też świadczenie w naturze. Nie można utożsamiać tego z wynagrodzeniem
za pracę w rozumieniu Kodeksu pracy, gdzie pracownikiem może być osoba, która ukończyła
18 lat (art. 22 § 2 k.p.), a praca osób w wieku poniżej 16 lat jest w zasadzie w ogóle zabroniona
(art. 190 § 2 k.p.).
3. Rozporządzenie zarobkiem przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności
prawnych nie podlega kontroli jej przedstawiciela ustawowego. W stosunku do rodziców,
jako przedstawicieli ustawowych, zasadę tę wyraża art. 101 § 2 k.r.o., stanowiąc, że zarząd
sprawowany przez rodziców nie obejmuje zarobku dziecka ani przedmiotów oddanych mu do
swobodnego użytku. Rozporządzanie zarobkiem przez osobę mającą ograniczoną zdolność do
czynności prawnych nie wymaga zgody przedstawiciela ustawowego, ale powinien on interesować
się sposobem, w jaki osoba ta rozporządza swoim zarobkiem. Gdyby okazało się, że
wykorzystuje ona go niewłaściwie (np. przeznacza na alkohol czy też narkotyki) można zwrócić
się do sądu opiekuńczego o wydanie postanowienia określającego sposób dysponowania osiąganymi
środkami. Podstawę do wydania takiego postanowienia będzie stanowił art. 21 in fine.
Orzeczenie takie może polegać na upoważnieniu przedstawiciela do pobierania wynagrodzenia
przypadającego danej osobie ograniczonej w zdolności do czynności prawnych i wydawania
jej tylko części tego wynagrodzenia do swobodnego użytku.
Wybrane tezy z orzecznictwa
4. Przepisy Kodeksu pracy stanowią lex specialis w stosunku do art. 15 k.c., będąc źródłem
kompetencji dziecka do zawarcia umowy o pracę (uchwała składu 7 sędziów SN z 26 stycznia
1982 r., V PZP 8/81, OSNCP 1982, nr 7, poz. 94).
5. Umowa o pracę zawarta z dzieckiem młodszym niż 16-letnie, wbrew wskazanym przepisom
prawa pracy powinna być, w myśl art. 58 § 1 k.c., ex lege nieważna. Jednak z uwagi na
ujemne w istocie dla dziecka następstwa takiej koncepcji należy opowiedzieć się za poglądem
Sądu Najwyższego, że umowa taka wywołuje skutki prawne (postanowienie SN z 22 listopada
1979 r., III PZ 7/79, OSNCP 1980, nr 4, poz. 83).
PRZEDMIOTY ODDANE DO SWOBODNEGO UŻYTKU
Art. 22. Jeżeli przedstawiciel ustawowy osoby ograniczonej w zdolności do czynności
prawnych oddał jej określone przedmioty majątkowe do swobodnego użytku, osoba ta
uzyskuje pełną zdolność w zakresie czynności prawnych, które tych przedmiotów dotyczą.
Wyjątek stanowią czynności prawne, do których dokonania nie wystarcza według
ustawy zgoda przedstawiciela ustawowego.
Zagadnienia ogólne
1. Regulacja art. 22 k.c. przyznaje pełną zdolność do czynności prawnych tylko w zakresie
przedmiotów oddanych osobie mającej ograniczoną zdolność prawną do swobodnego użytku.
Osoba ta, aby rozporządzić skutecznie jakimś przedmiotem, musi wiedzieć, a przynajmniej być
przekonana, że otrzymała go do swobodnego użytku, a więc nie do wykorzystania tylko przez
siebie. Stosując art. 22, trzeba mieć na względzie, że określenie „swobodny użytek” ogranicza
zakres możliwości rozporządzania. Czynność oddania „przedmiotów majątkowych do swobod-
56 Piotr Nazaruk