kodeks cywilny - Gandalf

Art. 33 1
Księga I. Część ogólna
roszczenie, to pominięcie pozostałych jednostek nie może być podstawą do uznania nieważności
postępowania z przyczyn wymienionych w art. 2 i 5 k.p.c.” (wyrok SN z 14 kwietnia 1999 r.,
III CKN 1239/98, OSNC 1999, nr 11, poz. 191).
14. Skarb Państwa jest osobą prawną niemającą organów w rozumieniu art. 38 ani też
siedziby w rozumieniu art. 41. Natomiast organy takie mają agencje i przedsiębiorstwa państwowe,
jako odrębne osoby prawne (uchwała składu 7 sędziów SN z 22 kwietnia 1994 r.,
III CZP 189/93, OSNCP 1994, nr 6, poz. 121).
Poglądy doktryny
15. Ustalenie, że osoba prawna ponosi odpowiedzialność za swoje zobowiązania, nie budzi
wątpliwości. W pełni bowiem koresponduje z regułą, że dłużnik za własne zobowiązania odpowiada
własnym, a nie cudzym majątkiem. Istnienie tej odpowiedzialności jest wręcz przyjmowane
jako wyraz jednej z zasadniczych cech osobowości prawnej (zob. np. S. Grzybowski,
System P.C., t. 1, 1985, s. 371).
16. W Polsce Europejski Bank Centralny (EBC) uzyskał zgodnie z polskim prawem osobowość
prawną na podstawie art. 33 k.c. w zw. z art. 107 ust. 2 TWE. Nadanie osobowości prawnej
w prawie krajowym umożliwia EBC dokonywanie operacji pieniężnych, jak np. operacji otwartego
rynku. EBC nie może być również kwalifikowany jako zagraniczna osoba prawna, co tym
samym uwalnia go od wszelkich administracyjnych obowiązków i konieczności uzyskiwania
zezwoleń z tym związanych (S. Pawłowski, Europejski Bank…, s. 695).
JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE NIEBĘDĄCE OSOBAMI PRAWNYMI
Art. 33 1 . § 1. Do jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym
ustawa przyznaje zdolność prawną, stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych.
§ 2. Jeżeli przepis odrębny nie stanowi inaczej, za zobowiązania jednostki, o której
mowa w § 1, odpowiedzialność subsydiarną ponoszą jej członkowie; odpowiedzialność
ta powstaje z chwilą, gdy jednostka organizacyjna stała się niewypłacalna.
Zagadnienia ogólne
1. Ratio legis art. 33 1 to zamiar rozwiązania wieloletniego sporu co do zakresu podmiotowego
uczestników stosunków cywilnoprawnych. Komentowana regulacja wyraźnie wprowadza
do Kodeksu cywilnego trzeci rodzaj podmiotów, które – w związku z wyraźnym brzmieniem
przepisu – należy traktować jako odmienną kategorię normatywną. Dychotomiczny podział
podmiotów na osoby fizyczne i prawne od samego początku nie odpowiadał realiom obrotu
gospodarczego, gdyż istnienie tzw. trzeciej kategorii podmiotowej było oczywiste. Komentowany
przepis – dodany przez ustawę z 14 lutego 2003 r. – nie wprowadził żadnych zmian w zakresie
sytuacji osób prawnych. Odnosi się on wyłącznie do jednostek organizacyjnych niebędących
osobami prawnymi, którym ustawy szczególne przyznają zdolność prawną. Jednostki organizacyjne,
którym przepisy przyznają zdolność prawną, w istocie nie są bezpośrednio przedmiotem
regulacji Kodeksu cywilnego, a jedynie konstrukcją prawną, do której stosuje się odpowiednio
przepisy o osobach prawnych.
2. Jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, lecz mające zdolność prawną,
to przede wszystkim spółki handlowe osobowe wymienione w art. 4 k.s.h., czyli spółki jawne,
partnerskie, komandytowe i kamandytowo-akcyjne. Chociaż nie są one osobami prawnymi, to
z mocy art. 8 k.s.h. we własnym imieniu mogą nabywać prawa, w tym własność nieruchomo-
76 Piotr Nazaruk