You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Art. 12<br />
Księga I. Część ogólna<br />
7. Od zdolności do czynności prawnych należy odróżnić tzw. zdolność deliktową (art. 425<br />
i 426 k.c.) oraz zdolność wekslową (w sferze stosunków wekslowych). Zdolność do czynności<br />
prawnych stanowi podstawę pochodnej od niej zdolności procesowej (postanowienie SN<br />
z 13 października 1982 r., III CRN 129/82, LexPolonica nr 321246).<br />
Poglądy doktryny<br />
8. Przedsiębiorcą może być tylko osoba fizyczna o pełnej zdolności do czynności prawnych<br />
w rozumieniu art. 11 k.c. (osoba pełnoletnia). Osoba pełnoletnia częściowo ubezwłasnowolniona<br />
korzysta z kurateli i bez zgody jej przedstawiciela ustawowego nie może podejmować<br />
ważnych czynności prawnych polegających na zaciąganiu zobowiązania lub rozporządzaniu<br />
swoim prawem (art. 17 k.c.). Nie może zatem podejmować i wykonywać działalności gospodarczej.<br />
To samo dotyczy osoby niepełnoletniej (C. Kosikowski, Pojęcie przedsiębiorcy…, s. 15).<br />
9. Zdolność do czynności prawnych, podobnie jak zdolność prawna, kwalifikowana jest<br />
ponadto do kategorii tzw. zdolności czynnych, polega bowiem na aktywnym działaniu określonego<br />
podmiotu. Zdaniem niektórych autorów do zdolności czynnej zaliczana jest również<br />
zdolność do działań prawnych oraz zdolność do zajęcia prawnie relewantnej postawy. Takie<br />
stanowisko wyraził przede wszystkim M. Pazdan, w: M. Safjan (red.), System, t. I, 2007, s. 992.<br />
BRAK ZDOLNOŚCI DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH<br />
Art. 12. Nie mają zdolności do czynności prawnych osoby, które nie ukończyły lat<br />
trzynastu, oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie.<br />
Zagadnienia ogólne<br />
1. Zakres braku zdolności do czynności prawnych osoby fizycznej wynika z młodego<br />
wieku albo z okoliczności całkowitego ubezwłasnowolnienia. Art. 12 określa, jakim osobom<br />
fizycznym, mającym od chwili urodzenia zdolność prawną (art. 8), nie przysługuje w ogóle<br />
zdolność do czynności prawnych. Brak zdolności do czynności prawnych wynika z młodego<br />
wieku albo z okoliczności całkowitego ubezwłasnowolnienia. Zgodnie z art. 14 § 1 czynności<br />
dokonane przez osobę niemającą zdolności do czynności prawnych (czyli przez osobę niemającą<br />
ukończonych 13 lat lub całkowicie ubezwłasnowolnioną) są w zasadzie nieważne (na temat<br />
wyjątków od tej zasady – patrz uwagi do art. 14 § 2).<br />
2. O ile istota regulacji art. 11 określa chwilę uzyskania pełnej zdolności do czynności<br />
prawnych, o tyle kolejny przepis (art. 12) wskazuje, kiedy podmiot, który ma zdolność prawną<br />
w pełnym zakresie, nie może już samodzielnie występować w obrocie cywilnoprawnym. Kryteria,<br />
które decydują o odpowiedniej kwalifikacji prawnej, to wiek oraz ubezwłasnowolnienie<br />
całkowite. W ocenie ustawodawcy osoba ubezwłasnowolniona całkowicie zostaje pozbawiona<br />
zdolności do czynności prawnych w tych samych granicach co małoletni, który nie ukończył<br />
13. roku życia.<br />
3. Brak zdolności procesowej występuje u ubezwłasnowolnionego całkowicie. Utrata zdolności<br />
do czynności prawnych, spowodowana całkowitym ubezwłasnowolnieniem, trwa pomimo<br />
odzyskania sprawności umysłowej, aż do czasu uchylenia przez sąd tego ubezwłasnowolnienia.<br />
Zagadnienia szczegółowe i problemy praktyczne<br />
4. Brak zdolności procesowej występuje u ubezwłasnowolnionego całkowicie, nie może on<br />
więc wystąpić skutecznie do sądu z wnioskiem o uchylenie postanowienia o ubezwłasnowolnieniu.<br />
Nie może też wnieść skargi o wznowienie postępowania w takiej sprawie. Skuteczność<br />
44 Piotr Nazaruk
Change language