kodeks cywilny - Gandalf

Tytuł II. Osoby
ści i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane. Spółki handlowe
kapitałowe w organizacji, a więc z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjne, także mają taki
status, ale z chwilą rejestracji stają się już osobami prawnymi. Ponadto takimi jednostkami
organizacyjnymi są wspólnoty mieszkaniowe właścicieli wyodrębnionych lokali tworzone na
podstawie art. 6 u.w.l. Przepis ten, stanowiący podstawę tworzenia wspólnot mieszkaniowych,
zawiera wyraźne postanowienie, że wspólnota mieszkaniowa może nabywać prawa i zaciągać
zobowiązania, pozywać i być pozywana.
3. Pojęcie niewypłacalności, o którym mowa w art. 33 1 § 2, uregulowano także w Kodeksie
cywilnym m.in. w art. 458, 527 § 2, art. 916 § 1 i art. 1024 § 1. Dla przyjęcia istnienia tej
przesłanki wystarczy wskazać, że majątek jednostki organizacyjnej, o której mowa w art. 33 1 ,
nie wystarczy na wykonanie zobowiązania. Stan taki nie musi być przy tym stwierdzony orzeczeniem
sądu, a już tym bardziej protokołem organu egzekucyjnego, stwierdzającym bezskuteczność
egzekucji, co jest wymagane w innych przypadkach odpowiedzialności subsydiarnej.
Przykładowo, art. 299 § 1 k.s.h., przewidując odpowiedzialność subsydiarną członków zarządu
spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, zawiera wyraźne postanowienie, że członkowie ci
odpowiadają, gdy „egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna” i że ich odpowiedzialność
jest solidarna. Ogólnie rzecz ujmując, pojęcie „niewypłacalność” jest pojęciem szerszym
od pojęcia „bezskuteczność egzekucji”.
Zagadnienia szczegółowe i problemy praktyczne
4. Spółka cywilna jest skodyfikowaną umową, stosunkiem zobowiązaniowym uregulowanym
w przepisach art. 860 i n. k.c., która nie ma podmiotowości prawnej. Nie może być więc zaliczona
do jednostek organizacyjnych, którym przepisy ustaw przyznają zdolność prawną. Na
gruncie prawa prywatnego nie spółka cywilna, lecz wspólnicy takiej spółki (osoby fizyczne)
mogą uzyskać status przedsiębiorców. Przedmiotowa kwestia przedstawia się analogicznie na
gruncie art. 4 ust. 2 u.s.d.g. Należy jednak pamiętać, że przepisy prawa podatkowego przyznają
spółkom cywilnym podmiotowość podatkową w zakresie podatku od towarów i usług
oraz podatku akcyzowego, natomiast regulacje dotyczące identyfikacji podatników i płatników
pozwalają na „nadanie spółce cywilnej” numeru identyfikacji podatkowej (NIP). Podobnie
wygląda kwestia w zakresie wpisu spółek cywilnych do rejestru REGON.
5. Niewypłacalność uregulowana w art. 33 1 § 2 k.c. nie stanowi przesłanki subsydiarnej odpowiedzialności
wspólnika żadnej spośród znanych polskiemu systemowi prawa spółek osobowych.
W odniesieniu do spółki jawnej regulacja zawarta w art. 22 § 2 oraz art. 31 k.s.h. stanowi
o osobistej, nieograniczonej, solidarnej ze spółką i wspólnikami odpowiedzialności wspólnika
za zobowiązania spółki. Odpowiedzialność ta jest subsydiarna w tym sensie, że wierzyciel
spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika, gdy egzekucja z majątku spółki okaże
się bezskuteczna. Takie zasady odpowiedzialności dotyczą wspólników spółek jawnych oraz
komplementariuszy spółek komandytowych i komandytowo-akcyjnych, a także – częściowo –
partnerów spółek partnerskich.
Wybrane tezy z orzecznictwa
Art. 33 1
6. „Wspólnota mieszkaniowa, działając w ramach przyznanej jej zdolności prawnej, może
nabywać prawa i obowiązki do własnego majątku” (uchwała składu 7 sędziów SN z 21 grudnia
2007 r., III CZP 65/07, OSNC 2008, nr 7–8, poz. 68).
7. „Z przepisu art. 8 § 1 k.s.h., w powiązaniu z art. 33 1 § 1 k.c., wynika wyraźnie, że spółka
jawna jest odrębnym od wspólników podmiotem procesowym, wobec czego proces spółki jawnej
nie jest równocześnie procesem jej wspólników” (postanowienie SN z 10 listopada 2005 r.,
II CK 320/05, LexPolonica nr 1303301).
Piotr Nazaruk
77