kodeks cywilny - Gandalf

Tytuł II. Osoby
14. Tocząca się do 1993 r. dyskusja doktrynalna doprowadziła do pewnego zbliżenia dawniej
bardziej odległych stanowisk i powszechnie uznano, że sytuacja nasciturusa podlega, co do
zasady, prawnej ochronie, a zarazem nie ma on pełnej zdolności prawnej. Sporne jednak było
to, czy nie ma on jakiejkolwiek zdolności prawnej, czy też można mu przypisać jakąś „swoistą”
zdolność prawną. Doniosłą próbą kompromisowej definicji nasciturusa było określenie, iż „nasciturus
jest postacią życia ludzkiego” (T. Smyczyński, Pojęcie i status…, s. 25).
DOMNIEMANIE URODZENIA DZIECKA ŻYWEGO
Art. 9. W razie urodzenia się dziecka domniemywa się, że przyszło ono na świat żywe.
Zagadnienia ogólne
1. Domniemanie z art. 9 jest wzruszalne, jego obalenie jest, zgodnie z art. 234 k.p.c.,
dopuszczalne. Domniemanie to może być obalone w każdym postępowaniu, w którym zagadnienie,
czy dziecko urodziło się rzeczywiście żywe, ma znaczenie dla rozstrzygnięcia istoty
sprawy w innej sprawie sądowej lub też administracyjnej (np. może to nastąpić w postępowaniu
sądowym w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku) czy też tylko w trybie szczególnym,
a mianowicie w postępowaniu o unieważnienie lub sprostowanie aktu stanu cywilnego.
2. Jedynie urodzenie dziecka żywego jest istotne dla ustalenia zdolności prawnej człowieka.
Urodzenie martwe (zgon) nie powoduje skutku w postaci przyznania zdolności prawnej.
Dziecko, które przychodzi na świat martwe, nie uzyskuje statusu osoby fizycznej, a więc nie
może być podmiotem praw i obowiązków w zakresie prawa cywilnego. Nie może ono uzyskać
praw, które powstały wskutek zdarzeń, jakie wystąpiły przed urodzeniem się dziecka.
Zagadnienia szczegółowe i problemy praktyczne
3. Fakt urodzenia dziecka nie zależy już od czasu trwania ciąży lub osiągnięcia określonej
minimalnej wagi (dawniej było to 500 g). Obecnie wystarczy, że noworodek wykazuje jakiekolwiek
oznaki życia. Szczegółowe ustalenia dotyczące porodu dziecka uregulowano w rozporządzeniu
Ministra Zdrowia z 21 grudnia 2010 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji
medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (Dz.U. Nr 252, poz. 1697 ze zm.).
4. Obalenie domniemania urodzenia żywego nie skutkuje nieważnością aktu urodzenia, gdyż
w razie martwego urodzenia sporządza się akt urodzenia ze wzmianką w rubryce „Uwagi”, że
dziecko urodziło się martwe (art. 38 ust. 2 p.a.s.c.). Akt niezawierający takiej wzmianki nie
jest więc nieważny. Unieważnienie zaś aktu dokonuje się wtedy, gdy dwa akty stanu cywilnego
stwierdzają to samo zdarzenie (art. 29 p.a.s.c.).
PEŁNOLETNOŚĆ
Art. 10. § 1. Pełnoletnim jest, kto ukończył lat osiemnaście.
§ 2. Przez zawarcie małżeństwa małoletni uzyskuje pełnoletność. Nie traci jej w razie
unieważnienia małżeństwa.
Zagadnienia ogólne
Art. 9–10
1. Osoba fizyczna uzyskuje pełnoletniość z mocy prawa w 18 roku życia. Dojrzałość
biologiczną oraz umysłową każdy człowiek nabywa formalnie w tym oznaczonym momencie.
Osoba fizyczna staje się zdolna do samodzielnego kształtowania swojej sytuacji prawnej, uzy-
Piotr Nazaruk
41