full text - Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

Adam Haleczko, Leszek Korzewa, Ewa Misiołek, Urszula Włodarczyk
w których odnotowano niewielkie różnice. Istotnych informacji
o znaczeniu szybkości dostarczają związki badanych
cech (tab. 3–4). W obu grupach w miarę stosowania
coraz lżejszego sprzętu zmniejszały się związki
rzutów z wysokością, a przede wszystkim z masą ciała.
W grupie studentek czasy przeskoków okazały się
niemal całkowicie niezależne zarówno od cech somatycznych,
jak i rzutów piłkami, co praktycznie wyłączyło
tę grupę z dalszej analizy. Statystycznie nieistotne są
również korelacje wskaźników szybkościowo-siłowych
z przeskokami.
Inaczej kształtują się związki w grupie męskiej z cechami
somatycznymi, które są wyższe w rzutach piłką
najcięższą, a w najlżejszej obniżają się do wartości
statystycznie nieznaczących. Współczynniki korelacji
określające związki prób piłkami 1 kg i 104 g z przeskokami,
osiągające r = .20 i r = –.21, dla sprzętu o ciężarze
304 g, przekraczają statystyczny poziom istotności
wartością r = –.30. Informacji o możliwościach
diagnostycznych służących ocenie prędkości ruchów
dostarcza związek wskaźnika szybkościowo-siłowego
(rzuty piłek 304 g ) z czasem przeskoków osiągający
1 kg
r = –.45.
W tym wypadku adekwatny dla mężczyzn ciężar
sprzętu i podobny sposób wykonania rzutu okazały
się najbardziej sprzyjające ocenie prędkości ruchów.
Znacznie bardziej wyrazisty obraz bezpośredniej zależności
umożliwia zestawienie czasów przeskoków pięciu
badanych o najwyższych i najniższych wartościach
wskaźnika szybkościowo-siłowego. Różnica między
średnią arytmetyczną ekstremalnych piątek wyniosła
0,35 s, przy średniej arytmetycznej całości – 2,940 s i odchyleniu
standardowym 0,204 s, tym samym jednoznacznie
określając zdolności dyskryminacyjne wskaźnika.
Drugi ze wskaźników, powstały przy udziale w mianowniku
wartości liczbowej rzutu piłką lekarską o ciężarze
1 kg, a w liczniku 104 g, charakteryzuje się niższą
mocą dyskryminacyjną, dając różnicę tylko 0,204
s. Wyniki korelacji, zarówno rzutów piłkami gumowymi,
jak i wskaźników z przeskokami, sugerują, iż po
pierwsze – sposób wykonania rzutów piłkami ciężkimi
powinien być jak najbardziej zbliżony do techniki stosowanej
z piłkami lekkimi (niższe związki wskaźnika
zawierającego wyniki rzutów piłką 3 kg wykonywanych
oburącz w tył przez głowę); po drugie – ciężar piłek gumowych
powinien być adekwatny do relacji szybkość
– siła w danym działaniu ruchowym (można oczekiwać,
iż zbyt mały udział siły w wynikach rzutu piłką 104 g nie
oddziaływał dostatecznie na czas przeskoków).
Wyeliminowanie z analizy studentek skłoniło do
wykorzystania niepublikowanych badań z roku 1996.
Objęto nimi 34 dziewczęta i 34 chłopców, uczniów klas
IV–VII Szkoły Podstawowej w Miłoszycach (opis pomiarów
w streszczeniu). Wyniki wykazały niewielki wpływ
przynależności płciowej zarówno na rezultaty prób, jak
i na ich związki (tab. 5–8). Mając w pamięci niejednorodność
grupy pod względem wieku metrykalnego, wyniki
badań należy interpretować z wielką ostrożnością.
Starsze dzieci, o silniejszej budowie ciała i wyższym
poziomie siły, uzyskiwały większe odległości posługując
się sprzętem ciężkim, podczas gdy młodsze, dysponujące
znacznie słabszymi warunkami somatycznymi, niemal
im dorównywały w rzutach piłkami lekkimi, przede
wszystkim tymi o najniższym ciężarze. Jak wynika z tabel
5, 6, 9, młodsze dzieci różnice w wieku i budowie
ciała wyrównują szybkością ruchów. Zjawisko analogiczne
do zaobserwowanego w grupie studenckiej można
dostrzec w związkach badanych dzieci. Wartość współczynników
korelacji rzutów jakby „dostosowywała się”
do poszczególnych prób. Cięższe piłki tworzą wyższe
związki z próbami o większym w nich udziale siły (np.
skoki w dal z miejsca), lżejsze – z próbami o większym
wpływie szybkości (np. bieg w miejscu z klaskaniem).
Biorąc pod uwagę różne sposoby wykonywania
rzutów piłkami lekarskimi (oburącz w przód i do tyłu,
jednorącz) oraz ich wpływ na wyniki związków z najlżejszymi
piłkami gumowymi, podjęto próbę zbadania
tej relacji przy zastosowaniu odmiennego sprzętu i innego
rodzaju rzutów. Doskonałe pole badań stwarzają
wieloboje lekkoatletyczne. W dziesięcioboju ciężar kuli
niemal dziewięciokrotnie przekracza wagę oszczepu.
W siedmioboju ten stosunek jest niższy, zbliżony
do takiej proporcji, jak 1 : 7 (wyniki zaczerpnięte z listy
wszech czasów z dnia 15 czerwca 2008 r.).
Przeprowadzone obliczenia korelacji z konkurencjami
uznawanymi za szybkościowe (bieg 100 m, skok
w dal z miejsca) nie przyniosły efektów, tylko minimalnie
je zmieniając. Potwierdza to konieczność zachowania
tej samej lub zbliżonej struktury ruchu w rzutach
piłkami ciężkimi oraz lekkimi. Po przedstawieniu wpływu
szybkości na niektóre działania ruchowe celowy
wydaje się przegląd wybranych publikacji pod kątem
informacji z zakresu teorii motoryczności.
W roku 1968 Gundlach [14] dokonuje podziału podstawowych
zdolności motorycznych na dwie grupy:
zdolności kondycyjne (energetyczne) obejmujące siłę,
szybkość, wytrzymałość oraz zdolności koordynacyjne,
sugerując przy tym, iż decyzja, jakie właściwości
sterowania ruchami powinny być tu zaliczone, pozosta-
– 104 –